Baise poni

Baise ponia
Zaldi arraza
EspezieaEquus ferus caballus
Jatorria Txina
Egoera FAOren araberaarriskuan
SinonimoakGuangxi zaldia. Baise zaldia


Baise ponia edo Guangxi zaldia, (Txineraz 百色 ; pinyinez baise), Txinako Guangxi lurralde autonomoan kokatutako Baise eta Hechi prefekturetan jatorri duen bertako zaldi arraza bat da[1]. Guangxi eskualde atononomoa poni hauen zabalpen gunea da, Txinako hego-ekialdean. Bere tamaina zein ezaugarriengatik arraza ponien sailkapen taldean sartzen da.

Txinako beste hainbat zaldi arraza bezala lanerako abereak dira. Euren jatorrizko eskualdearen ingurumen eta eguraldia oso egokiak dira zaldientzat.

Eskualdeko kulturan zaldiak paper garrantzitsua dauka. Esate baterako ezkontza zeremonietan. Egun turismo industriak erabiltzen ditu poni hauek.

Arrazaren historia

Antzinako zaldi baten brontzezko irudia Guanxi eskualdeko museo batean

Estuki lotuta dago Guoxia txinar poni zaldi arraza zein Lijiang poniekin, eta denboran barrena nahasketa asko jaso du egungo itxura hartu arte.

Eskualdean agertutako I. eta II, mendeko brontzezko zenbait irudietan baise poniaren morfologia duten zaldiak ikusi daitezke [2].

Hanen familia inperialak ohikoa zuen Tiandong zein Pingmango zaldi azokak bisitatzea[3]. Tinaxinen, Song dinastiaren agindupeko garaietan, ezkontza zeremonian zaldiaren garrantzia oso handia zen.

Azken urtetan egindako ikerketa genetiko batek frogatzen du arraza Guangxin-en bertan daukala jatorria, alegia, bertako jatorrizko arraza dela. Duela 2000 urte baino gehiago Guanxin eskualdean bizi da[4].

Baise ponia Txinako hegoaldeko ponien arrazen artean sartzen da, Yangzi Ibai Urdinan barrena zabaltzen direnak, Jiantxang, Debao poni, Wenshan zaldi, Guizhouko poni, Luoping, jinjiang eta Dali poniak[5]. [6]

Ezaugarriak

Poni hauek Mongoliar zaldiekiko ageriko antzekotasuna dute. Zaldi txiker, ihar baina sendoa da. Tamainaz ordea Txinako iparraldeko eta mendebaldeko beste arraza batzuek baino txikiagoa da.

  • Altuera soin gurutzera 112cm-117 cm. artean.
  • Burua astuna du, profil zuzena, baraila zabalak.

gurutze nahiko nabarmena dauka. Saihetsak biribilduak dira, bizkarra eta giltzurruna altuera berekoak dira. Zerra okertuta dago, sorbalda motza..

  • Hankak: tendoiak eta artikulazioak ondo garatuta daude, hankak bezala. Arrazak kaña itxiak izan ditzake. Zurda alde batera eta isats mardula ditu.
  • Belarriak: Txikiak.
  • Koloreak: Abereen koloreak beltza, gaztaina, urdinska eta uherra dira[1].
  • Tamaina: Txinako iparraldeko eta mendebaldeko beste arraza batzuek baino txikiagoa omen da.
  • Izaera: zaldi hauen izaera ona da, atsegina.

Arrazaren aldaerak

FAOk bi mota bereizten ditu arrazaren barnean[7]: poni bat eta zaldi txiki bat (edozein moduan poniaren tamainarekin.

-Poni aldaera txikiena metro batek metro inguru neurtzen du soingurutzera eta 100 kg-ko pisua dauka. Poniak eta zaldiak bereizten dituzten nanismoaren ezaugarriak aurkezten ditu. 1983. urtean, mota horretako 676 ordezkari izendatu ziren, arraza garbiko 100 behor barne.

Arrazaren gobernua eta erabilerak

Erdi-askatasunean larratzen dira goi ordokietan, modu estentsiboan. Txinatarrek behar dituztenean harrapatzen dituzte, eta maneiuak amaitutakoan askatzen dituzte. Zelatu behar diren abereak ukuiluetara eramaten dituzte.

Gaur egun, batez ere, zela zaldi gisa erabiltzen da, askotan Txinako turismoaren industriarako. Etxaldetan ere hazten da haragitarako.

Arrazaren egoera eta hazkuntza

Baise poni arraza Zhuan herriarekin lotuta agertzen da.

Oklahomeko Unibertsitatearen ikerketen arabera arraza arrunta da oraindik. 1980. urtean FAO-k 200.000 abelburu zenbatzen zituen. Beste aldetik zaldi hauek bertako ezkontza-zeremonietan duten zeregina zaindu beharreko kultura-elementu garrantzitsua da.

Baise zaldia Txinako bertako 78 arrazetako bat ere bada, eta FAOk 2000ko abuztuaren 23an genetikoki kontserbatu beharreko arraza jotzen zuen. Txinako gobernuak ofizialki onartzen du Baise arraza GB/T 24701-200912 zenbaki estandarrarekin. FAOk 2.007an egindako ebaluazioaren arabera, A motako Baise ponia galzorian dago (D estatutua), bitartean Baise zaldia, berriz, ez dago arriskuan [8].

Erreferentziak

  1. ↑ a b http://www.theequinest.com/breeds/baise/
  2. ↑ Bonnie L. eta Hendricks, 2.007
  3. ↑ Bonnie L. eta Hendricks, 2.007
  4. ↑ https://www.horsebreedspictures.com/baise-horse.asp
  5. ↑ « Investitute of animal science, Beijing : Evaluation of the genetic diversity and population structure of Chinese indigenous horses using 27 microsatellite markers », dans Issues in Animal Science and Research: 2012 Edition, ScholarlyEditions, 2013 (ISBN 1481646222 et 9781481646222).
  6. ↑ Y. H. Ling, Y. H. Ma, W. J. Guan et Y. J. Cheng, « Evaluation of the genetic diversity and population structure of Chinese indigenous horse breeds using 27 microsatellite markers », Animal Genetics, vol. 42,‎ 1er février 2011, p. 56-65 (ISSN 1365-2052, PMID 20477800, DOI 10.1111/j.1365-2052.2010.02067.
  7. ↑ [1]
  8. ↑ (Ingelesez) Baise poni arraza FAOren data baseko zerrendan. [2]

Bibliografia

  • International Encyclopedia of Horse Breeds.Bonnie L. eta Hendricks. Antzinsolasa Anthony A. Dent. Argitaletxea University of Oklahoma. 2007. isbn 080613884.

Kanpo estekak

  • (Ingelesez) Arrazari buruzko artikulua "The equinest" entziklopedian
Autoritate kontrola
  • Wikimedia proiektuak
  • Wd Datuak: Q4848667
  • Wd Datuak: Q4848667
  • i
  • e
  • a
Euskal Herriko
arrazak
Europako
arrazak
Albania: Albaniako poni • Alemania: Alemaniako shetland poni • Arenberg poni • Dülmen poni • Alemaniar zela poni • Belgika: Belgiar zela poni • Heck zaldi • Lehmkuhlener Poni • Lewitz poni • Liebenthaler poni • Poni appaloosa europar • Senner poni • Asturias: Asturkoi • Austria: Haflinger • Arabiar-Haflinger • Bielorrusia: Polesskaya • Bosnia-Herzegovina: Bosniako poni • Posavina zaldia • Bulgaria: Rodopeko poni • Sarakatsaniar poni • Danimarka: Daniar kirol poni • Errumania: Bukovina zaldi • Danubioren deltako poni • Errumaniar poni • Hutsul poni • Errusia: Baxkir poni • Bouriate poni • Minoussinskdar zaldi • Panje poni • Tavda zaldi • Txilkov zaldi • Tuvar zaldi • Vyatka zaldia • Eskozia: Eriskay poni • Highland poni • Rumdar poni • Shetland poni • Eslovenia: Posavina zaldia • Espainia: · Errekaortuetako zaldi • Galiziako poni • Garrano zaldi • Mallorcako zaldi • Montxino zaldi • Ordunteko behor • Serrano zaldi • Estonia: Estoniar zaldi • Saaremaa poni • Faroeak: Faroeetako poni • Frantzia: Bidet zaldi • Bidet bretoi • Frantziar zela poni • Camargako zaldi • Landetako poni • Markesaketako zaldi • Merensgo zaldi • Mikeluneko zaldi • Morvandar zaldi • Gales: Britaniar orbaindun poni • Britaniar zela poni • Carneddau poni • Galestar poni • Galestar poni eta cob • Galestar cob • Galestar zela poni • Mendiko galestar poni • Georgia: Tushetiar zaldi • Grezia: Aénos • Arravani • Axios zaldi • Messara zaldi • Midilli poni • Peneiako poni • Pindoko poni • Rodasko poni • Rodopeko poni • Skyros poni • Tesaliako zaldi• Herbehereak: Holandar zela poni • Ingalaterra: Britaniar orbaindun poni • Britaniar Shetland Poni • Britaniar zela poni • Dales poni • Dartmoor poni • Exmoor poni • Fell poni • Hackney ponia • Lundy uharteko poni • Montxino zaldi • New Forest poni • Polo poni • Welara • Irlanda: Connemarako poni • Kerry Bog poni • Islandia: Islandiar poni • Italia: Bardigiano • Achetta zaldi • Esperiako poni •Giarab • Giara zaldi • Sarcidanoar zaldi • Sardiniako poni • Haflinger • Monterufolino poni • Kornualles: Lundy uharteko poni • Korsika: Korsikako zaldi • Kroazia: Krk-ko uharteko poni • Posavina zaldia • Lituania: Zemaitukas • Norvegia: Nordlandshest • Fjord • Polonia: Biłgoraj zaldi • Feliński • Hutsul poni • Konick poni • Panje poni • Portugal: Azoresko poni• Garrano zaldi • Sorraia • Serbia: Posavina zaldia • Suedia: Gotland poni • Suediar zela poni • Txekia: Txekoslobakiako zela poni txikia • Ukraina: Hutsul poni • Panje poni • Polesskaya
Ameriketako
arrazak
Ameriketako Estatu Batuak: Ameriketako kirol poni • Ameriketako poni • Ameriketako Shetland poni • Ameriketako Walking Pony • Ameriketako zaldi miniatura • Banker Poni • Cayuse indiar poni • Chincoteague poni • Choctaw poni • Hegart zaldi • Paint poni • Polo poni • Quarter poni • Kanadako landa poni • Mustang • Seminola poni • Virginia Highlander • Argentina: Argentinar petisoa • Bagual • Bergman poni • Falabella • Polo ponia • Brasil: Baixadeiro zaldi • Brasildar ponia • Corajoso poni• Lavradeiro • Kreole zaldi • Nordestin • Pampa zaldi • Puruca • Bolivia: Bolibiar ponia • Ekuador: Andeetako ponia • Kanada: Kanadako landa ponia • Lac La Croix Indiar Poni • Sable Islandgo poni • Ternuako poni • Mexiko: Galizeño ponia • Peru: Andeetako ponia • Chumbivilcas zaldia • Txile: Bagual • Chiloear ponia
Asiako
arrazak
Afganistan: Yabu • Bangladesh: Bangladeshko zaldi • Bhutan: Bhutandar poni • Jata (zaldi) • Merak-Saktenpata • Yuta zaldi Errusia: Altaiko poni • Baikal zaldi • Bouriate poni • Dagestandar zaldi •Narym poni • Ob poni • Yakutiako poni • Filipinak: Baguio poni • Baguio Light zaldia • India: Deccani • Indiako poni • Manipuri Poni • Polo poni • Sikang poni• Spiti poni • Zaniskari pony • Indonesia: Baliko zaldi • Batak poni • Borneo poni • Deli poni • Flores uharteko ponia • Gayoe • Kaju poni • Kuningan zaldi • Lombok poni • Minahasa (zaldia) • Priangan • Sumbar-Sandel-Arabiar zaldi • Timordar poni • Javako poni • Kuda-Pacu • Macassar zaldi • Padang poni • Sandalwood poni • Sumba eta Sumbawa poni • Ipar Korea: Kwangok • Iran: Kaspiar poni • Yabu • Hego Korea: Chejuko zaldi • Japonia: Hokkaidoko poni • Kiso poni • Misaki poni • Miyako poni • Noma poni • Taishuh • Tokara poni • Yonaguni poni • Kanbodia: Kanbodiar poni • Kazakhstan: Altaiko poni • Kazakhstango poni • Adaev zaldi • Kurdistan: Kurdiar zaldi • Laos: Laostar poni • Ekialdeko Timor: Timordar poni • Malaysia: Bajau poni • Myanmar: Myanmarko poni • Shan (zaldia)• Mongolia: Hequ poni • Mongoliar zaldi • Pakistan: Balutxi zaldi • Sri Lanka: Sri Lankako poni • Thailandia: Thailandiar poni • Tibet: Ganzhi zaldi • Txaidamu • Sikang poni • Tibeteko poni • Chahou poni • Riwoche poni • Nangchen zaldi Yushuar zaldi • Zhongdian zaldi • Txina: Abag zaldi • Altaiko poni • Balikun zaldi • Baise poni • Jiantxang zaldi • Datong zaldi • Debao poni • Erluntxun • Guizhouko poni • Guoxia txinar poni • Hequ poni • Henanar zaldi • Jinjiang zaldi • Lichuan zaldi • Lijiang poni • Mongoliar-txinar zaldi • Ningkiangar zaldi • Shandan zaldi • Sikang poni • Ujumkinar zaldi • Wenshan zaldi • Wushen zaldi • Xinihe • Yanki zaldi • Yili poni • Yiwu zaldia • Turkia: Alaka zaldi • Anadolu poni • Kanik • Midilli poni • Vietnam: Hmong zaldi • Ngua Noi
Ozeaniako
arrazak
Afrikako
arrazak
Benin:Koto-koli • Burkina faso:Bobo • Koto-koli• Hegoafrika: Basuto ponia • Boer Poni • Hegoafrikako Boer poni• Nooitgedacht poni • Egipto: Baladi • Etiopia: Abisiniako poni • Borenar zaldi • Bale zaldi • Lesotho: Basuto ponia • Kamerun: Kamerungo poni • Senegal: Fouta • M´bayar poni • Sudan: Abisiniako poni • Darfour poni • Sudango zaldi • Mali: Beledougouar zaldi • Bobo • Djerma (zaldi) • Nigeriar poni • Namibia: Namibiar zaldi • Nigeria: Bagzan zaldi • Bhirum • Djerma (zaldi) • Nigeriar poni • Koto-koli • Niger: Sudango zaldi • Somalia: Somaliar poni• Togo:Koto-koli •Tunisia: Mogod poni •
Desagertutako
arraza
etxekotuak
• Alemania: †Emscherbrücher • †Senner poni • Bahamak: †Abaco berberiar zaldi · Errusia: †Amurko poni • †Kareliar poni • Eskozia: †Barra poni • †Galloway poni • Espainia: †Gaztelako zaldia • †Soriako behoka • Finlandia: †Kareliar poni • Frantzia: †Bidet • †Harvard zaldi • †Lorrain zaldi • Ingalaterra: †Galloway poni • Irlanda: †Irish Hobby • †Namaqua poni• †Öland poni • Tartariar poni • Tunisia: †Nefza poni • Txina: †Amurko poni • Ferghanako zaldi •
Antzinako
arraza basatiak*
() Przewalskii zaldia • () † Tarpan • () † Enzebro
Desagertutako historiaurreko
ekido eta zaldi arraza
zein espezieak
Equus caballus arrazak eta motak: †Equus caballus antunensis • †Equus caballus germanicus • †Equus caballus torralbae • †Equus caballus gallicus • †Equus caballus arcelini • Equus ferus arraza eta motak: †Equus ferus gmelini • †Equus ferus solutrensis • †Equus ferus przewalski • Antzinako Equus espezieak: †Equus hydruntinus • †Equus fossilis • †Equus complicatus • †Equus conversidens • †Equus crinidens • †Equus francisci • †Equus lambei • †Equus namadicus • †Equus sivalensis • †Equus stenonis • †Equus cumminsii • †Equus excelsus • †Equus fraternus • †Equus giganteus • †Equus lambei • †Equus namadicus • †Equus niobrarensis • †Equus occidentalis • †Equus pacificus • †Equus parastylidens • †Equus pectinatus • †Equus scotti • †Equus sivalensis • †Equus yunnanensis • †Equus simplicidens • †Equus andium
  • (desagertuak przewalski zaldia izan ezik)