Clara Wichmann

Clara Wichmann

Algemene informatie
Volledige naam	Clara Gertrud Wichmann
Geboren	17 augustus 1885 Hamburg
Overleden	15 februari 1922 Den Haag
Beroep	jurist

*De theorie van het syndicalisme* (1920). Ontwerp Theo van Doesburg.

Clara Gertrud Wichmann, ook wel Meijer-Wichmann genoemd (Hamburg, 17 augustus 1885 - 's-Gravenhage, 15 februari 1922) was een Nederlandse anarcho-socialist, vrijdenker en jurist.

Loopbaan

Clara Wichmann was geboren als dochter van hoogleraar Carl Ernst Arthur Wichmann (1851-1927) en schrijfster Johanna Therese Henriette Zeise (1852-1938). Ze studeerde onder meer kunstgeschiedenis bij Willem Vogelsang aan de Universiteit Utrecht en filosofie bij Gerard Bolland in Leiden. Als jurist drong Wichmann in vele artikelen aan op een radicale hervorming van het strafrecht. Door haar werk bij het Centraal Bureau voor de Statistiek, waar ze vanaf 1916 hoofd was van de afdeling criminologie, werd ze gesterkt in haar opvatting dat vergelding geen goede basis was voor het strafrecht. In 1919 richtte Wichmann het Comité van actie tegen de bestaande opvattingen omtrent Misdaad en Straf op. Ze was voorstander van uitbanning van het strafrecht als manier om recht te doen. Ook op andere gebieden zoals de libertaire (anarchistische), anarcho-socialistische arbeidersbeweging, de antimilitaristische beweging en de vrouwenbeweging was Wichmann (vooral door middel van publicaties) actief. Hoewel ze streefde naar formele gelijke behandeling voor mannen en vrouwen, te beginnen met het kiesrecht (vrouwenkiesrecht werd pas in 1919 ingevoerd), vond ze het nog belangrijker dat vrouwen zich innerlijk vrij wisten te maken. In de beginjaren van de Internationale School voor Wijsbegeerte (Amersfoort) was Wichmann een gewaardeerd inleider bij maatschappij-kritische onderwerpen. Verder was zij lid van de vrijdenkersvereniging De Dageraad.^[bron?] Ze trouwde met dienstweigeraar Jo Meijer. Een jaar later, enkele uren na de geboorte van haar dochtertje, stierf zij, pas 36 jaar oud. Meijer bundelde postuum veel van haar werk en gaf het uit.

Clara Wichmann was de zus van de Nederlandse kunstenaar Erich Wichmann die vijf jaar jonger was dan zij.

Het Clara Wichmann Instituut werd naar haar vernoemd. Dit instituut kwam van 1987 tot 2004 op voor de belangen van vrouwen. Op 22 april 2004 is de Vereniging Vrouw en Recht - Clara Wichmann opgericht naar aanleiding van het opheffen van het Clara Wichmann instituut (CLWI). Het instituut werd opgeheven door beëindiging van de subsidie vanuit het ministerie van justitie. Sinds 1988 wordt elk jaar op 10 december de Clara Meijer-Wichmann Penning uitgereikt door de Liga voor de Rechten van de Mens. Ook is er een proefprocessenfonds dat haar naam draagt; Bureau Clara Wichmann (voorheen Stichting Proefprocessenfonds Clara Wichmann). Dit fonds stelt geld ter beschikking voor het voeren van rechtszaken die de maatschappelijke en juridische positie van vrouwen in Nederland zouden kunnen verbeteren. De Vereniging Vrouw en Recht en het Fonds werken samen op praktische activiteiten.

In 1985 werd ter gelegenheid van haar 100e geboortedag in het huis aan de Nachtegaalstraat 37 in Utrecht, waar Wichmann haar jeugd doorbracht, een gedenksteen onthuld. De steen werd gemaakt door Aryaan Harshagen.^[1]

Bibliografie

1912 - Beschouwingen over de historische grondslagen der tegenwoordige omvorming van het strafbegrip. Leiden, Brill. Proefschrift.
1913 - Tentoonstelling "De vrouw 1813-1913". Het vraagstuk van den bedrijfsarbeid der vrouw in Nederland. Zaltbommel, Van de Garde
1917 - Inleiding tot de philosophie der samenleving. Haarlem, De Erven F. Bohn
1917 - De vrouw en de vredesbeweging in verband met de ontwikkeling der wereldbeschouwing. Den Haag], Nederlandsch Comité van Vrouwen voor Duurzamen Vrede
1919 - Tegen de heerschende opvattingen omtrent misdaad en straf. Uitg. van het Comité van Actie tegen de bestaande opvattingen omtrent Misdaad en Straf, C.M.S. Vertaald als: Kontraŭ la regantaj perceptoj pri krimo kaj puno. Amsterdam, Eldonis "Komitato por Agado kontraŭ la regentaj Perceptoj pri Krimo k Puno"
1920 - Het Russische huwelijks- en familierecht. Voor den Bond van Revol. Socialist. Intellectueelen uitg. d. De Nieuwe Amsterdammer
1920 - De theorie van het syndicalisme. Amsterdam, Nederlands Syndicalistisch Vakverbond
1920 - Misdaad, straf en maatschappij. Blaricum, De Waelburgh
1923 - 'Mensch en maatschappij'. Arnhem, Van Loghum Slaterus & Visser. Voordrachten
1924 - Bevrijding. Opstellen. Arnhem, Van Loghum Slaterus & Visser. Eerder in diverse tijdschriften verschenen artikelen, 1911-1921
1931 - De rechtspositie der huisdieren. Amsterdam, Vereeniging voor wettelijke Dierenbescherming. Eerder verschenen in: De Nieuwe Amsterdammer
1975 - De direkte arbeiders-organisatie. Amsterdam, Anarchistiese Uitgeverij. Artikelen oorspr. verschenen in De Nieuwe Amsterdammerʺ (1920) en in Solidarité Ouvrière (1974)

Literatuur

B. de Ligt. Clara Meijer Wichmann als verdedigster der menschelijkheid. Amsterdam, "Comité van actie tegen de bestaande opvattingen omtrent misdaad en straf" (C.M.S.), 1933
Henriette Roland Holst-van der Schalk. Clara Meijer-Wichmann herdacht. Rotterdam, De bevrijding, 1937
BEVRIJDING - een keuze uit het werk van Clara Meijer Wichmann, door Thom Holterman en Hans Ramaer, Uitg. Stichting Pamflet, Amsterdam, 1979
Ellie Smolenaars, Een passie voor vrijheid: Clara Wichmann (1885-1922), Uitgever Aksant, 2005, ISBN 9789052601731

Externe links

Biografie op de site van het Clara Wichmann Instituut
Els Kloek, 'Clara Gertrud Wichmann (1885-1922)', in Biografisch Woordenboek van Nederland 2013
Tekstarchief met werken van Clara Wichmann, op Anarchisme.nl
Stichting Proefprocessenfonds Clara Wichmann
Vereniging Vrouw en Recht - Clara Wichmann

Bronnen, noten en/of referenties