Elasmosauridae
| Elasmosauridae Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Krijt (Hauterivien-Maastrichtien) 130–66 miljoen jaar geleden | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||
| Elasmosaurus | |||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Familie | |||||||||||
| Elasmosauridae Cope, 1869 | |||||||||||
 | |||||||||||
| Albertonectes vanderveldei | |||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons | |||||||||||
Elasmosauridae op  Wikispecies | |||||||||||
| |||||||||||
De Elasmosauridae[1][2] zijn een groep van uitgestorven plesiosauriërs.
Naamgeving
Een familie Elasmosauridae werd in 1869 benoemd door Edward Drinker Cope om de een jaar eerder door hem benoemde Elasmosaurus een plaats te geven.[3]
Een klade Elasmosauridae werd in 2010 gedefinieerd door Ketchum en Roger Benson als de groep omvattende Elasmosaurus platyurus en alle soorten nauwer verwant aan Elasmosaurus dan aan Cryptoclidus eurymerus, Leptocleidus superstes, Plesiosaurus dolichodeirus of Polycotylus latipinnis.
Kenmerken
Deze lang overlevende groep plesiosauriërs ontstond vermoedelijk in het Laat-Jura en omvatte in de loop van het Krijt steeds meer verschillende vormen. Zekere elasmosauriden zijn overigens pas vanaf het midden van het Krijt bekend. Kenmerken van deze plesiosauriërs waren de tonvormige, gedrongen rompbouw, die een snelle voortbeweging niet toestond, krachtige en beweeglijke zwempoten en een relatief lange hals met wel zesenzeventig wervels, bij Albertonectes waar de nek zeven meter lang is op een totale lengte van elf meter. De lichaamslengte kon tot veertien meter bedragen. De lange hals met de kleine kop werkte tijdens het zwemmen als een voorliggend roer. De kop was maar zo'n halve meter lang. Hij droeg lange slanke tanden. De kaakgewrichten stonden ver achter het achterhoofd. De onderkaken vormden samen een lange hoepelvormige structuur onder een ruime mondholte.
Het quadratum is een enorme structuur. Het foremen pineale is gesloten. De halswervels hebben bijna platte gewrichtsvlakken. De wervellichamen van de voorste halswervels hebben een richel op de zijkant. De ravenbeksbeenderen hebben grote inhammen in de achterzijden.
Fylogenie
Een mogelijke stamboom toont het volgende kladogram:
| Cryptoclidia |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Leefwijze
Vanwege hun kleine bek konden ze alleen kleine vissen, schaaldieren en weekdieren verorberen, dit in tegenstelling tot de Pliosauridae, die veel grotere prooien konden verwerken. De tanden van bovenkaken en onderkaken grepen in elkaar wat een soort filter opleverde. De dieren legden vermoedelijk geen eieren maar waren levendbarend. Het is mogelijk dat ze op de bodem van ondiepe zeeën hebben gewacht op hun prooien. Ze slikten stenen in, die als ballast dienden. Het is echter ook verondersteld dat ze juist met hun lange nekken naar beneden reikten om voedsel van de bodem te plukken.
Vondsten
Fossielen zijn gevonden in Noord-Amerika, Europa, Australië en Nieuw-Zeeland.
Indeling
Onderfamilie Elasmosaurinae
- † Albertonectes Kubo et al., 2012
- † Alexeyisaurus Sennikov & Arkhangelsky, 2010
- † Callawayasaurus Carpenter, 1999
- † Cardiocorax Araújo et al., 2015
- † Cimoliasaurus Leidy, 1851
- † Colymbosaurus Seeley, 1874
- † Elasmosaurus Cope, 1868
- † Eromangasaurus Kear, 2005
- † Hydralmosaurus Welles, 1943
- † Hydrotherosaurus Welles, 1943
- † Leurospondylus Brown, 1913
- † Libonectes Carpenter, 1997
- † Mauisaurus Hector, 1874
- † Polyptychodon Owen, 1841
- † Scanisaurus Persson, 1960
- † Stereosaurus Seeley, 1869
- † Styxosaurus Welles, 1943
- † Terminonatator Sato, 2003
- † Thalassiosaurus Welles, 1943
- † Thalassomedon Welles, 1943
- † Thalassonomosaurus Welles, 1943
- † Tuarangisaurus Wiffen & Moisley, 1986
- † Wapuskanectes Druckenmiller & Russell, 2006
- † Woolungasaurus Persson, 1960
- † Zafarasaura Vincent et al., 2011
Onderfamilie Alzadasaurinae
- † Alzadasaurus Welles, 1943
- † Aphrosaurus Welles, 1943
- † Fresnosaurus Welles, 1943
- † Morenosaurus Welles, 1943
- † Ogmodirus Williston & Moodie, 1913
Onderfamilie Aristonectinae Otero et al., 2012
- † Aristonectes Cabrera, 1941
- † Futabasaurus Sato et al., 2006
- † Kaiwhekea Cruickshank & Fordyce, 2002
Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
- Cope, E. D. 1868. Remarks on a new enaliosaurian, Elasmosaurus platyurus. Proc. Acad. Nat. Sci. Phil., 20:92-93.
- Bakker, R. 1993 – Jurassic sea monsters. Discover 14(9):78-85.
- Carpenter, K. 1996. A review of short-necked plesiosaurs from the Cretaceous of the Western Interior, North America, Neues Jahrbuch für Geologie und Paläeontologie Abhandlungen, (Stuttgart) 201(2):259-287.
- Carpenter, K. 1997. Comparative cranial anatomy of two North American Cretaceous plesiosaurs, In Callaway J. M. and Nicholls, E. L., eds, Ancient Marine Reptiles, Academic Press, pp. 191–216
- R. B. J. Benson and P. S. Druckenmiller. 2013. Faunal turnover of marine tetrapods during the Jurassic–Cretaceous transition. Biological Reviews
- O'Gorman, J.P. (2016). "A Small Body Sized Non-Aristonectine Elasmosaurid (Sauropterygia, Plesiosauria) from the Late Cretaceous of Patagonia with Comments on the Relationships of the Patagonian and Antarctic Elasmosaurids". Ameghiniana. 53 (3): 245–268.
- Sven Sachs; Jahn J. Hornung; Benjamin P. Kear (2017). "A new basal elasmosaurid (Sauropterygia: Plesiosauria) from the Lower Cretaceous of Germany". Journal of Vertebrate Paleontology. Online edition: e1301945. doi:10.1080/02724634.2017.1301945.
- D. Palmer, B. Cox, B. Gardiner, C. Harrison & J.R.G. Savage (2000). De geïllustreerde encyclopedie van dinosauriërs en prehistorische dieren, Köneman, Keulen. ISBN 3 8290 6747 X
Noten
- ↑ (en) Elasmosauridae. Plesiosaur Directory. Gearchiveerd op 20 januari 2023. Geraadpleegd op 20-01-2023.
- ↑ Fossilworks: Elasmosauridae. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 20-01-2023.
- ↑ Cope, E.D. (1869). On the reptilian orders Pythonomorpha and Streptosauria. Proceedings of the Boston Society of Natural History 12: 250-266. Gearchiveerd op 26 oktober 2022.
