Bydgoskie Zakłady Mięsne

Bydgoskie Zakłady Mięsne
Ilustracja
Fragment hal produkcyjnych przy ul. Witebskiej
Państwo

 Polska

Siedziba

Bydgoszcz

Adres

85-758 Bydgoszcz
ul. Przemysłowa 27

Data założenia

1890, 2009 (ponowne założenie)

Forma prawna

spółka z o.o.

Dyrektor

Anna Szulc

Nr KRS

0000327878

Zatrudnienie

90

Dane finansowe
Przychody

15382000

Kapitał zakładowy

500.000 PLN

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Dawny budynek administracyjny zakładu przy ul. Jagiellońskiej, od 2006 część kompleksu handlowo-rozrywkowego Focus Mall w Bydgoszczy

Bydgoskie Zakłady Mięsne – bydgoskie przedsiębiorstwo branży spożywczej, producent wyrobów mięsnych i konserw. Jedna ze starszych, czynnych przedsiębiorstw w branży spożywczo-mięsnej w Polsce[1].

Położenie

Przedsiębiorstwo w latach 1890–2006 zajmowało posesję w centrum miasta między ulicami: Jagiellońską, Piotrowskiego, Sieńki i Ogińskiego. Od 2006 r. znajduje się na terenie dzielnicy Siernieczek przy ul. Przemysłowej 27.

Historia

Okres pruski

Przedsiębiorstwo zostało założone w 3 czerwca 1890 jako rzeźnia miejska w Bydgoszczy[2]. Był to pierwotnie zakład komunalny. Powstał w związku z zaostrzeniem przepisów sanitarnych w państwie pruskim, które wymagały wznoszenia rzeźni miejskich, w których dozwolony był usankcjonowany prawnie ubój[3].

Zakład zlokalizowano na ówczesnych wschodnich peryferiach miasta, w pobliżu gazowni miejskiej. Do obu przedsiębiorstw doprowadzono w latach 1892–1893 bocznice kolejowe, które wiodły wzdłuż dzisiejszej ul. Ogińskiego i Jagiellońskiej. Budynki administracyjne zakładu zostały wzniesione w latach 1893–1910 wzdłuż ul. Jagiellońskiej według projektu miejskiego radcy budowlanego Carla Meyera. W 1894 na przyległym do rzeźni od strony zachodniej placu powstała na terenie 2 ha targowica miejska, gdzie handlowano zwierzętami rzeźnymi[4]. Dyrektorem rzeźni magistrat mianował Polaka – lekarza weterynarii Franciszka Fischoedera[2].

Okres międzywojenny

W 1920 przedsiębiorstwo przeszło w polskie ręce, pozostając nadal zakładem komunalnym. Dyrektorem rzeźni i targowicy miejskiej przez cały okres międzywojenny był wykształcony w Berlinie lekarz weterynarii – dr Antoni Albin Kwiatkowski. W rekordowym 1931 roku ubój zwierząt wyniósł 152 tys. sztuk. Na użytek zamieszkałej w Bydgoszczy społeczności żydowskiej w rzeźni dokonywano także uboju rytualnego zwierząt pod nadzorem rabina[2]. W 1924 zakład przejął halę targową przy ulicy Podwale, a w 1928 na terenie przedsiębiorstwa swoją bydgoską filię utworzyło przedsiębiorstwo Bacon Export S.A. z siedzibą w Gnieźnie[2]. W latach 1929–1930 przedsiębiorstwo to wzniosła obok rzeźni przy ul. Piotrowskiego nowoczesną przetwórnię bekonów i smalcu. Rzeźnia wraz z fabryką Konserw Mięsnych Towarzystwem Akcyjnym i „Bacon Export” tworzyła kompleks produkujący na potrzeby rynku lokalnego oraz z przeznaczeniem na wywóz do innych krajów. Przedsiębiorstwo wysyłało w świat bekony, szynki i konserwy w puszkach, wędliny, bite i żywe świnie, drób, jajka, kapustę i ogórki[5].

Sztandarowym produktem Zakładów Mięsnych w Bydgoszczy w okresie międzywojennym był bekon, który był hitem eksportowym wysyłanym do Wielkiej Brytanii[6].

Okres okupacji

W 1939 zakład został skonfiskowany na rzecz niemieckich władz okupacyjnych przez Główny Urząd Powierniczy Wschód (założony 19 października 1939 przez Hermanna Göringa), którego ekspozytura znalazła się m.in. w Bydgoszczy.

W okresie okupacji niemieckiej rzeźnia miejska wraz z targowicą pozostała zakładem komunalnym. Wszystkie kluczowe decyzje ekonomiczne, finansowe i personalne należały do Zarządu Miejskiego[2]. 26 września 1939 dotychczasowy dyrektor zakładu Albin Kwiatkowski został aresztowany, a w październiku 1939 rozstrzelany prawdopodobnie w Dolinie Śmierci. Nowym dyrektorem został Niemiec Paul Wollschläger. Łącznie rzeźnia z targowicą i halą targową zatrudniała ok. 100 pracowników, z czego ponad 80% była Polakami, posługującymi się językiem niemieckim[2]. Firmę przedsiębiorstwa zmieniono na Fabryka Wyrobów Mięsnych „Nawag”. Przedsiębiorstwo wytwarzało wyroby mięsne na rzecz rynku lokalnego oraz bekony, trwałe wędliny i konserwy na potrzeby Wehrmachtu[7].

Okres PRL

W kwietniu 1945 radzieckie władze wojskowe wpisały zakład na listę 30 obiektów gospodarczych w Bydgoszczy planowanych do objęcia akcją wywozu urządzeń do ZSRR[8]. Wywózek udało się uniknąć po interwencji polskich władz u przedstawiciel Misji Ekonomicznej ZSRR w Warszawie w maju 1945[8]. W latach 1945–1949 zakłady powróciły do nazwy Rzeźnia Miejska. Zatrudniały one wówczas ok. 500 osób i podlegały ministerstwu w Warszawie. Po 1950 struktura organizacyjna zakładów ulegała wielokrotnym zmianom podobnie jak całego polskiego przemysłu mięsnego[9]. W końcu 1954 roku zatrudnienie wynosiło 1370 osób, w tym 460 kobiet[10]:

W latach 60. XX w. dokonano pierwszych poważniejszych, powojennych inwestycji na terenie przedsiębiorstwa[11]. Mimo tego w latach 60. i 70. zakłady w Bydgoszczy notowały najwyższe zużycie techniczne maszyn spośród przedsiębiorstw przemysłu mięsnego w województwie bydgoskim. Z powodu specyficznego zapachu roztaczającego się wokół zakładu w centrum miasta, były one uciążliwe dla mieszkańców[12].

W latach 70. udoskonalano technologię produkcji żywności poprzez jej uszlachetnianie, przedłużanie okresu zdatności do spożycia i wprowadzanie nowych produktów. W 1972 wymieniono urządzenia w związku z wprowadzeniem nowej rodzimej technologii przy produkcji szynek konserwowych[12]. W celu podwyższenia trwałości produktów, wprowadzono ich porcjowanie i pakowanie próżniowe. Ze względów zdrowotnych zrezygnowano z dodawania azotanów przy peklowaniu i rozszerzono zakres przeprowadzanych badań laboratoryjnych. Poprawiono również warunki higieniczne poprzez wprowadzanie automatów produkcyjnych[13].

Okres największej prosperity zakładu przypadł na lata 60.-70. XX w., kiedy w Bydgoszczy działało Okręgowe Przedsiębiorstwo Przemysłu Mięsnego, grupujące 10 zakładów produkcyjnych (m.in. Toruń, Inowrocław, Chojnice, Nakło, Czerniewice, Janowiec, Brodnica, Grudziądz)[3]. W latach 80. XX w. rozpoczęto wznoszenie „kombinatu mięsnego” w Przyłękach. Kompleks ten nie został ukończony z powodu kryzysu gospodarczego.

Od końca lat 40. prowadzono eksport wyrobów. W 1950 za granicę sprzedano około 800 ton pasteryzowanych szynek i łopatek, a w 1955 – około 1030 ton[14]. W latach 60. podjęto eksport o charakterze sentymentalnym do krajów wysoko rozwiniętych gospodarczo, m.in. do sklepów polonijnych w USA, Kanadzie i Wielkiej Brytanii[15]. Do tej kategorii produktów eksportowych zaliczano: bekony, szynki i łopatki i inne szlachetne gatunki mięsa. W dekadzie lat 60. eksportowano ok. 1200 ton produktów mięsnych rocznie[14].

Okres III RP

W 1990 zakłady w Bydgoszczy usamodzielniły się po likwidacji Okręgowego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego. W 1995 zostały przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa[9], a akcje wniesione do Narodowych Funduszy Inwestycyjnych w ramach Programu Powszechnej Prywatyzacji[16].

W 1991 bydgoskie zakłady utraciły uprawnienia eksportowe do krajów Unii Europejskiej oraz USA. Z biegiem czasu koniecznością stała się wyprowadzka z centrum miasta oraz budowa nowego, nowoczesnego zakładu. W tej sytuacji w 2006 kierownictwo zakładu sprzedało teren przy ul. Jagiellońskiej pod centrum handlowe, zaś za pozyskane środki finansowe wybudowało od podstaw i wyposażyło nowy zakład przy ul. Przemysłowej (na terenie dawnej gazokoksowni „Polgaz” istniejącej w latach 1967–1990)[3]. Paradoksalnym skutkiem tej inwestycji były kłopoty finansowe i upadłość zakładów w 2008, po 118 latach działalności[17].

W 2009 kilkunastu rolników, byłych dostawców założyło spółkę „Bydgoskie Zakłady Mięsne” i wznowiło produkcję w nowo wyposażonym zakładzie[18]. W tym samym roku zakład wszedł w skład grupy Drobex.

Działalność

Bydgoskie Zakłady Mięsne zajmują się przetwórstwem i konserwowaniem mięsa, chowem materiału rzeźnego, oraz działalnością handlową. Wiodącą działalnością przedsiębiorstwa jest produkcja wędlin wytwarzanych zgodnie ze starymi recepturami. Najbardziej znanymi wyrobami są: Kiełbasa Sucha z Kujaw, Kiełbasa Polska, Wiejska, Parówkowa, Tatrzańska oraz Kiełbasa Biała[1].

Nową linią produktów zakładu są przetwory drobiowe sygnowaną marką „Drobex”[1].

Stara baza Zakładów Mięsnych
Stara baza Zakładów Mięsnych

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c https://web.archive.org/web/20130506044704/http://www.psgaz.pl/onas/oddzialy/zg_bg dostęp 2016-08-23.
  2. ↑ a b c d e f Esman Janusz: Rzeźnia Miejska w Bydgoszczy 1939–1945, [w:] Kronika Bydgoska XXXIV.
  3. ↑ a b c Derenda Jerzy: Zakady Mięsne w Bydgoszczy. [w.] Kalendarz Bydgoski 1999.
  4. ↑ Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich. Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz. Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Toruń 1997.
  5. ↑ Historia Bydgoszczy. Tom II. Część pierwsza 1920-1939: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 1999. ISBN 83-901329-0-7, s. 77–176.
  6. ↑ http://bydgoskiezm.pl/index.html dostęp 2010-12-13.
  7. ↑ Historia Bydgoszczy. Tom II. Część druga 1939–1945: red. Marian Biskup: Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 2004. ISBN 83-921454-0-2, s. 243.
  8. ↑ a b Polityka władz radzieckich wobec przemysłu bydgoskiego w latach 1945–1946, [w:] Historia Bydgoszczy. Tom III. Część pierwsza 1945-1956. Praca zbiorowa. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe Bydgoszcz 2015. ISBN 978-83-60775-44-8, s. 103–126.
  9. ↑ a b Umiński Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik. Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy”, Bydgoszcz 1996.
  10. ↑ Życie gospodarcze miasta 1945-1955, [w:] Historia Bydgoszczy. Tom III. Część pierwsza 1945-1956. Praca zbiorowa. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe Bydgoszcz 2015. ISBN 978-83-60775-44-8, s. 199–243.
  11. ↑ Michalski Stanisław red. Bydgoszcz wczoraj i dziś 1945-1980. Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa-Poznań 1988. ISBN 83-01-05465-4.
  12. ↑ a b KamosińskiK. Sławomir KamosińskiK., Przemiany w technice i technologii produkcji, [w:] SławomirS. Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 75–179, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790 .
  13. ↑ KamosińskiK. Sławomir KamosińskiK., Jakość produkcji, [w:] SławomirS. Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 180–234, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790 .
  14. ↑ a b KamosińskiK. Sławomir KamosińskiK., Kierunki i asortyment eksportu, [w:] SławomirS. Kamosiński, Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 235–258, ISBN 978-83-7177-420-1, OCLC 177361790 .
  15. ↑ Długosz Jerzy: Bydgoskie wyroby znane i cenione za granicą, [w:] Kalendarz Bydgoski 1995.
  16. ↑ Dworek Jan: Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych w Bydgoszczy po 1989 r. [w:] Kronika Bydgoska XVIII.
  17. ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20080715/TEMATDNIA/589587552 dostęp 2010-12-13.
  18. ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20090331/BYDGOSZCZ01/728097799 dostęp 2010-12-13.

Bibliografia