Etnobotanika

Ten artykuł wymaga uzupełnienia informacji. Artykuł należy uzupełnić o istotne informacje: Artykuł o poważnej dyscyplinie naukowej ogranicza się głównie do zbioru informacji o roślinach i grzybach halucynogennych. Trzeba przerobić lub sprawdzić: neutralny punkt widzenia (rośliny magiczne), zasadność istnienia tylu linków zewnętrznych, poszerzyć o szerszy kontekst badań etnobotanicznych. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Etnobotanika – dziedzina nauki z pogranicza botaniki i etnologii. Przedmiotem badań i poznania są związki między roślinami i kulturą społeczeństw ludzkich. Etnobotanicy zajmują się poznaniem sposobów, mechanizmów i kulturowego kontekstu używania roślin w społecznościach ludzkich, w szczególności w celach i zastosowaniach spożywczych, medycznych, kosmetycznych, magicznych, tekstylnych, budowlanych, religijnych. Określenia „etnobotanika” (ethnobotany) po raz pierwszy użył w 1895 roku John W. Harshberger (1869–1929), botanik z University of Pennsylvania. Od tamtej pory etnobotanika przeszła wiele przemian i jest dzisiaj rozległą dyscypliną naukową o wielkim znaczeniu poznawczym, ale także o ogromnym potencjale praktycznym^[1].

Obiekt badań

Etnobotanika bywa mylnie kojarzona tylko z badaniami nad roślinami psychoaktywnymi. Do takich ważnych z punktu widzenia etnobotaniki roślin można zaliczyć m.in.:

• Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladona), lulek czarny (Hyoscyamus niger), mandragora (Mandragora officinarum) – rośliny kojarzone z europejskimi czarownicami okresu średniowiecza, zawierające aktywne alkaloidy – atropinę, hioscyjaminę i skopolaminę.
• Konopie indyjskie (Cannabis indica) – roślina rozpowszechniona w wielu kulturach jako magiczna bądź lecznicza^[2].
• Peyotl (Lophophora williamsii) z Meksyku, San pedro (Trichocereus pachanoi) z Peru – kaktusy zawierające meskalinę, będące ważnym elementem rytuałów niektórych plemion Indian. Odkryty i używany do artystycznych celów przez Stanisława Witkiewicza^[1].
• Banisteriopsis caapi, Psychotria viridis – rośliny wchodzące w skład napoju szamanów z terenów Ekwadoru – ayahuaski. Zawierają DMT oraz inhibitory MAO, których połączenie jest źródłem silnych przeżyć mistycznych.
• Calea zacatechichi – roślina pochodząca z gór Meksyku i Kostaryki. Stosowana przez rdzenną ludność, wydatnie zwiększa ilość snów i wpływa na ich treść^[3].
• Muchomor czerwony – używany przez ludy syberyjskie w religijnych rytuałach plemiennych^[4].

Tymczasem większość współczesnych etnobotaników zajmuje się dokumentacją całości wiedzy o roślinach w społecznościach tradycyjnych, jej przemianami, źródłami oraz zróżnicowaniem w społecznościach i pomiędzy nimi.

Czasopisma naukowe zajmujące się etnobotaniką

• Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine – czasopismo ogólnodostępne^[5]
• Ethnobotany Research and Applications – czasopismo ogólnodostępne^[6]
• Journal of Ethnobiology
• Journal of Ethnopharmacology
• Economic Botany
• Etnobiologia Polska – czasopismo ogólnodostępne^[7]

Przykłady etnobotanicznych baz danych

Baza danych roślin używanych przez Indian Ameryki Północnej Native American Ethnobotany:^[8]

Bibliografia polskiego piśmiennictwa etnobotanicznego z XIX i XX wieku – artykuł Piotra Klepackiego „Etnobotanika w Polsce”^[9]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• http://web.archive.org/web/20090826234149/http://etnobotanika.info/ – polski portal etnobotaniczny
• https://web.archive.org/web/20160825184804/https://etnobotanicznie.pl/