Georg Heym

Georg Heym

Data i miejsce urodzenia	30 października 1887 Hirschberg
Data i miejsce śmierci	16 stycznia 1912 Berlin
Narodowość	niemiecka
Język	niemiecki
Dziedzina sztuki	literatura
Multimedia w Wikimedia Commons

Georg Heym (ur. 30 października 1887 w Jeleniej Górze, zm. 16 stycznia 1912 w Berlinie) – niemiecki poeta i prozaik. Był przedstawicielem ekspresjonizmu^[1].

Życiorys

Georg Heym urodził się 30 października 1887 roku w Jeleniej Górze, która wtedy nosiła nazwę Hirschberg. Był synem Hermanna Heyma (1850-1920)^[2], prokuratora wojskowego, i Jenny Heym, z domu Taistrzik (ok. 1850-1923)^[2]. Przez kilka lat mieszkał w Gnieźnie, gdzie ukończył szkołę podstawową i uczył się w gimnazjum^[2] od 1896 r^[3]. Próbował robić doktorat na uniwersytecie w Würzburgu, ale jego pracę oddalono^[2]. To zamknęło mu drogę do kariery akademickiej^[2]. Zginął tragicznie. 16 stycznia 1912 roku Heym i jego przyjaciel Ernst Balcke wybrali się na łyżwy na zamarzniętą rzekę Hawelę^[2]. Nigdy nie wrócili. Po kilku dniach znaleziono ich ciała. Wyglądało na to, że pod Balckem załamał się lód, a Heym próbował go ratować, ale też wpadł do wyrwy. Heym pozostał żywy przez pół godziny, wzywał pomocy. Jego krzyki usłyszeli przebywający w pobliżu pracownicy leśni, ale nie zdołali do niego dotrzeć. Zbigniew Herbert poświęcił temu wydarzeniu wiersz Georg Heym - przygoda prawie metafizyczna^[2]. Wiersz pt. Georg Heym opublikował także poeta Dawid Jung w tomie #SPAM (wyd. Stowarzyszenie Pisarzy Polskich w Krakowie)^[4].

Twórczość

Krótkotrwała erupcja talentu poetyckiego Heyma, która za jego życia objawiła się tylko jednym zbiorem Der ewige Tag (1911), wystarczyła, aby zaistniał obok G. Trakla jako najwybitniejszy liryk wczesnego ekspresjonizmu. W jego przesiąkniętej pesymizmem liryce jako główny element pojawia się motyw wielkiego miasta jako ponurego siedliska nieludzkich mocy pogrążających mieszkańców z ich cywilizacją w zgubie i zniszczeniu^[5].

Tematyka i metaforyka poezji Heyma obecna jest też w jego prozie, której zbiór Der Dieb. Ein Novellenbuch (1913) pisarz zdążył przygotować do druku tuż przed śmiercią. Wydanie polskie (Sekcja) ukazało się w 1979 roku^[5].

Liryka

• Der ewige Tag^[1] (1911)
• Umbra vitae^[1], wiersze ze spuścizny (1912). Wyd. 1924 z drzeworytami E.L. Kirchnera (polskie wyd. 2016, tłum. i oprac. A. Lam).
• Marathon (wydane pośmiertnie 1914)
• Wybór poezji: Armada nocy, przeł. A. Lam (2001).

Proza

• Der Dieb. Ein Novellenbuch (wydane pośmiertnie 1913)

Dramat

• Der Athener Ausfahrt (1907)

Pisma inne

• Versuch einer neuen Religion (1909)

Opracowania

• Heinrich Eduard Jacob: Georg Heym. Erinnerung und Gestalt; in: „Der Feuerreiter. Blätter für Dichtung und Kritik“, hrsg. von Fritz Gottfurcht, 1. Jg., Heft 2.
• Heinrich Eduard Jacob: Verse der Lebenden. Deutsche Lyrik seit 1910. Berlin: Propyläen, 1924; 2. erw. Aufl. 1927; 3. erw. Aufl. 1932.
• Kurt Mautz: Georg Heym. Mythologie und Gesellschaft im Expressionismus. Frankfurt am Main: Athenäum, 1987
• Kurt Pinthus: Menschheitsdämmerung. Reinbek: Rowohlt, 2001.
• Nina Schneider: Georg Heym. Der Städte Schultern Knacken. Zürich: Arche, 1987
• Nina Schneider: Georg Heym 1887-1912. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1988
• Thomas B. Schumann: Geschichte des "Neuen Clubs" in Berlin als wichtigster Anreger des literarischen Expressionismus. Eine Dokumentation; in: "EMUNA. Horizonte zur Diskussion über Israel und das Judentum", IX. Jg., Nr. 1 (Frankfurt am Main), Jan./Feb. 1974; S. 55-70.
• Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN pod red. Marka Zybury. Warszawa – Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 132. ISBN 83-01-11995-0 (autor biogramu: Marek Zybura).

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wiersze w Kolekcji Niemieckiej Poezji Klasycznej
• Dzieła Heyma w Projekcie Gutenberg-DE
• Przekłady wierszy