Gigantyczny Teleskop Magellana

 Ten artykuł dotyczy przyszłego wydarzenia. Informacje w nim zawarte mogą się zmienić wraz z pojawieniem się nowych faktów, a początkowe doniesienia mogą być niepewne. Ostatnie aktualizacje tego artykułu mogą nie odzwierciedlać najbardziej aktualnych informacji.
Gigantyczny Teleskop Magellana (GMT)
Ilustracja
Wizualizacja GMT
Państwo

 Chile

Organizacja

GMT Corporation

Lokalizacja

Obserwatorium Las Campanas (Chile)

Wysokość n.p.m.

2514 m

Zakres widma

320–25000 nm[1]

Typ

zwierciadlany

Średnica zwierciadła

24,5 m

Powierzchnia zwierciadła

368[2] m²

Montaż

azymutalny

Położenie na mapie Chile
Mapa konturowa Chile, u góry znajduje się punkt z opisem „Gigantyczny Teleskop Magellana (GMT)”
29°02′54″S 70°41′01″W/-29,048333 -70,683611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Gigantyczny Teleskop Magellana (GMT) – projekt naziemnego teleskopu optycznego, który ma zostać ukończony w 2029 roku. Jego główne zwierciadło będzie składało się z siedmiu segmentów, każdy o średnicy 8,4 m, co pozwoli uzyskać rozdzielczość odpowiadającą pojedynczemu zwierciadłu o średnicy 24,5 m[3]. Teleskop ten ma umożliwić obserwacje z rozdzielczością 10 razy lepszą niż Kosmiczny Teleskop Hubble’a[4]. Koszt przedsięwzięcia wynosi prawie 1 miliard USD[5].

Projekt jest na wstępnym etapie budowy. W lipcu 2019 roku pięć z siedmiu segmentów głównego zwierciadła było już odlanych[6]. Odlewanie siódmego rozpoczęto w 2023 roku[7].

Lokalizacja

Teleskop zostanie wybudowany na wysokości 2514 m n.p.m.[2] w Obserwatorium Las Campanas, w którym znajdują się obecnie Teleskopy Magellana. Miejsce to, położone w górach na terenie pustyni Atakama wyróżnia się bardzo małym zanieczyszczeniem powietrza i zanieczyszczeniem świetlnym jak i wysoką stabilnością atmosfery. Dzięki temu jest jednym z najlepszych miejsc na Ziemi do prowadzenia obserwacji astronomicznych.

Budowa teleskopu

Jedno ze zwierciadeł teleskopu GMT w laboratorium Steward Mirror Lab.
Porównanie wielkości i budowy zwierciadeł największych obecnych i planowanych teleskopów. Gigantyczny Teleskop Magellana na dole diagramu.

Teleskop będzie składał się z siedmiu największych w historii zwierciadeł, każde o średnicy 8,417 m. Jedno zwierciadło będzie znajdowało się w centrum, a sześć pozostałych symetrycznie wokół niego. Problemem w takim ułożeniu jest to, że sześć zewnętrznych zwierciadeł nie będzie miało osi symetrii, co oznacza konieczność użycia specjalnych metod szlifowania i testowania[8].

Każde zwierciadło tworzone jest z 17 ton szkła[5] i po odlaniu musi stygnąć około pół roku, a następnie zostać oszlifowane z dokładnością do 20 nanometrów. Opracowanie i przetestowanie procedury szlifowania pierwszego zwierciadła (niesymetrycznego) trwało ponad 6 lat, zanim zaakceptowano ostateczny rezultat i zatwierdzono szlifowanie kolejnych[9]. Obecnie, w związku z dopracowaniem procedur i przetestowaniu na pierwszym zwierciadle, proces trwa krócej. Wszystkie odlewane i szlifowane są w Uniwersytecie Arizony.

Teleskop będzie wykorzystywał optykę adaptatywną do poprawienia jakości obrazu[1].

Choć w zamierzeniu teleskop ma posiadać 7 zwierciadeł, może rozpocząć funkcjonowanie już przy 4[9].

Organizacje

W skład korporacji budującej GMT wchodzą[10]:

Postęp prac

  • 2005 – odlanie pierwszego zwierciadła[11].
  • Styczeń 2012 – odlanie drugiego zwierciadła[11].
  • Październik 2012 – ukończono szlifowanie pierwszego zwierciadła[12].
  • Sierpień 2013 – odlanie trzeciego zwierciadła[9].
  • Wrzesień 2015 – odlanie czwartego (centralnego) zwierciadła[13].
  • 11 listopada 2015 – uroczystość wmurowania kamienia węgielnego[14].
  • Listopad 2017 – odlanie piątego zwierciadła[15].
  • Lipiec 2018 – rozpoczęto prace ziemne na miejscu budowy teleskopu[16].
  • Czerwiec 2019 – ukończono szlifowanie drugiego zwierciadła[6].
  • Wrzesień 2023 - rozpoczęto odlewanie siódmego zwierciadła[7]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Giant Magellan Telescope Science Requirements, GMT Consortium [dostęp 2014-07-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-26]  (ang.).
  2. ↑ a b Quick Facts. GMTO Corporation. [dostęp 2019-08-22]. (ang.).
  3. ↑ Giant Magellan Telescope Overview. (ang.).
  4. ↑ Giant Magellan Telescope poised to enter construction phase. Giant Magellan Telescope Organization, 2014-02-19. (ang.).
  5. ↑ a b Przemek Berg. Potrójne widzenie. „Wiedza i Życie”. 8 (968), s. 22-27, sierpień 2015. Prószyński Media. ISSN 0137-8929. (pol.). 
  6. ↑ a b Newsletter July 2019. GMTO Corporation, 2019-07-30. [dostęp 2019-08-22]. (ang.).
  7. ↑ a b Rozpoczął się 4-letni proces produkcji siódmego i ostatniego lustra Gigantycznego Teleskopu Magellana. [dostęp 2023-09-29].
  8. ↑ What is Optical Metrology?. [dostęp 2014-07-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (ang.).
  9. ↑ a b c Giant Magellan Milestone. [w:] Harvard Magazine [on-line]. 2013-08-27. (ang.).
  10. ↑ GMT founders. (ang.).
  11. ↑ a b Steward Observatory casts second mirror for Giant Magellan Telescope. [w:] The Daily Wildcat [on-line]. 2012-01-16. (ang.).
  12. ↑ GMT Completes Most Challenging Mirror Ever Made. [w:] Newsletter Winter 2013 [on-line]. Giant Magellan Telescope Organization, 2013-01-01. [dostęp 2014-07-28]. (ang.).
  13. ↑ Richard F. Caris Mirror Lab Casts Fourth GMT Segment. GMTO Corporation, 2015-09-18. [dostęp 2016-07-29]. (ang.).
  14. ↑ GMTO Breaks Ground. GMTO Corporation, 2015-11-11. [dostęp 2016-07-29]. (ang.).
  15. ↑ GMT Casts Fifth Mirror [online], GMTO Corporation [dostęp 2018-08-25]  (ang.).
  16. ↑ August newsletter. GMTO Corporation, 2018-08-28. [dostęp 2018-09-15]. (ang.).