Janina Turek

Sprzątanie Wikipedii
 Ten artykuł należy dopracować:
od 2016-04 → poprawić styl – powinien być encyklopedyczny,
od 2016-04 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Janina Turek
Ilustracja
Data urodzenia

21 listopada 1921

Data i miejsce śmierci

12 listopada 2000
Kraków

Multimedia w Wikimedia Commons

Janina Turek, z domu Gurtler, (ur. 21 listopada 1921, zm. 12 listopada 2000 w Krakowie) – polska kronikarka, autorka jednego z najdłuższych zapisów faktologicznych[1] na świecie.

Życiorys

Matka, Marianna Gąsiorska, miała 42 lata gdy Janina przyszła na świat. Zajmowała się prowadzeniem domu. Ojciec Teofil Gurtler był urzędnikiem. Do pensji dorabiał ucząc rysunku. Z zamiłowaniem malował obrazy kopiując mistrzów Jacka Malczewskiego, Józefa Chełmońskiego, Bronisławę Rychter Janowską. Janina uczęszczała do żeńskich szkół powszechnych w Krakowie. Za dobre wyniki w nauce otrzymywała książki, których czytanie i analizowanie wkrótce stało się jej pasją. Podczas okupacji niemieckiej boleśnie przeżyła zamknięcie przez Niemców biblioteki publicznej. Wojna 1939 nie dała jej możliwości przystąpienia do matury i podjęcia studiów farmakologicznych. Mieszkała z rodziną w Krakowie przy ul. Słonecznej 4 (obecnie B. Prusa). Po ślubie z Czesławem Turkiem w listopadzie 1941 w kaplicy klasztoru Norbertanek na Salwatorze, nowożeńcy zamieszkali przy ul. Moniuszki. W lutym 1943 Gestapo aresztowało męża Janiny. Była wtedy w 5 miesiącu ciąży. Mąż został przewieziony do więzienia na Montelupich, a potem do niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. W owym roku Niemcy przesiedlili rodzinę Janiny na ul. Parkową 6 w dzielnicy Podgórze, gdzie mieszkała do śmierci. Mieszkanie dzieliła z innymi lokatorami. W 1943 roku przyszedł na świat jej syn Lesław. Pomimo złych warunków bytowych i trudnej sytuacji Janina Turek nie poddała swojej pasji czytania i pisania. W 1943 zaczęła tworzyć faktografię – szczegółowy opis jej życia codziennego wedle kilkunastu skrupulatnie egzekwowanych reguł. Dzieło to kontynuowała przez 57 lat, aż do śmierci w 2000 roku.

W 1945 umarł jej jedyny brat Ignacy. W tym samym roku z obozu zagłady wrócił mąż Czesław. W roku 1947 przyszedł na świat jej syn Jerzy, a w 1951 córka Ewa. Po rozwodzie z mężem w 1958 Janina pracowała najpierw jako kasjerka w sklepie spożywczym, potem jako urzędniczka w okienku na poczcie, a w końcu jako sekretarka w biurze. Janina Turek przez całe życie nierozerwalnie była związana z Krakowem.

Twórczość

Jeden z 745 zeszytów Janiny Turek

Janina Turek nie była związana z żadnym środowiskiem literackim ani ruchem politycznym. Z tego względu działalność Janiny Turek może być rozpatrywana w kategorii sztuki marginesu i art brut, gdzie działalność estetyczna i artystyczna toczy się poza ramami i konwencjami sztuki głównego nurtu, często w odosobnieniu. W ciągu życia autorki jej działalność pozostawała tajemnicą. Dopiero po śmierci dzieło jej życia ujrzało światło dzienne. Na dzieło składa się 745 zeszytów z 410 000 konsekwentnie zapisanymi i skategoryzowanymi faktami z życia codziennego. Janina Turek podzieliła swoje życie na 33 kategorie. Każdy wpis ma datę, nazwę dnia, kolor oraz kolejny numer. Wszystkie wpisy są podsumowane miesięcznie i rocznie. Każdy rok ma kolor powtarzający się co dziesięć lat. Każdy zeszyt ma podpis, numer i podnumer. Pomysł spisu faktów nie zrodził się nagle. Turek od 1939 prowadziła skrupulatny "Pamiętnik raczej Dziennik", w którym wyraża obawę niemożności zapisania wszystkiego co pragnęłaby utrwalić na papierze. Dopiero w 1943 zaczyna swoją faktografię. W swoim spisie uwieczniła m.in. 15 786 posiłków z dokładnym opisem produktów, 84 523 osób widzianych mimochodem, 23 397 osób spotkanych przypadkowo, 36 822 osób, które ją odwiedziły, 1922 osób z którymi się umówiła, 38 196 rozmów telefonicznych, 44 453 otrzymanych prezentów, 26 683 prezentów ze szczegółowym opisem (np. polny kwiatek, jedna pomarańcza), 3 517 książek i czasopism, 70 042 filmów i programów TV).

Przypisy

  1. ↑ The Official Website of the Internet Factology Institute.

Bibliografia

  • Mariusz Szczygieł, reportaż "Reality" w Gazecie Wyborczej, lipiec 2001.
  • Telewizyjny Talk-Show Mariusza Szczygła. Rozmowa z córką Janiny Turek o zeszytach.
  • Joanna Zięba (obecnie Kubicka), praca magisterska pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Mancwela "Z archiwum życia Janiny Turek" na Wydziale Polonistyki Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Praca zamieszczona w 2002 r. w magazynie La Faute a Rousseau
  • Mariusz Szczygiel, reportaż "Reality" umieszczony w książce "Cała Polska Trzaska" z tłumaczeniem na niemiecki i francuski.
  • Paweł Rodak, artykuł "Dziennik pisarza: między codzienną praktyką piśmienną a literaturą", Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 97/4, str. 38
  • Paweł Rodak, "Dni Dzienników", prezentacja podczas Festiwalu Słowa w ramach Programu Leonarda da Vinci Komisji Europejskiej na Uniwersytecie Warszawskim.Paweł Rodak "Dni Dzienników"
  • Pierwszy pokaz oryginalnych dzienników na wystawie Imhibition, kuratorzy: Roman Dziadkiewicz, Dominik Kuryłek, Ewa Tatar, Muzeum Narodowe w Krakowie, grudzień 2006 - styczeń 2007.
  • 26 grudnia 2006, Małgorzata Niemczyńska publikacja dotycząca dzienników.
  • IMHIBITION, red. Roman Dziadkiewicz, Ewa Tatar, Kraków 2006.
  • Joanna Dolna, "Zaksięgowane życie", Gazeta Krakowska, 2 czerwca 2006.
  • Wystawa oryginałów zeszytów na otwarciu Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, Czerwiec 2008.
  • Ewa Tatar, I were to stop writing, I'd have to return, God forbid, to Myself, in: Flowers of Our Lives, ed. Joanna Zielińska, Toruń 2008.
  • My diary is Me, it' s my whole life, a conversation with Ewa Janeczek, daughter of Janina Turek, Flowers of Our Lives, ed. Joanna Zielińska, Toruń 2008.
  • Ewa Tatar, The Diaryst, Janina Turek, as an collector of everyday life, in: The Modernity of Collection, ed. Tomasz de Rosset, Toruń 2011.
  • Mariusz Szczygieł, reportaż "Reality" w La LIBERTA.
  • Daria Deflorian i Antonio Tagliarini, idea spektaklu w oparciu o dzienniki Janiny Turek zaprezentowana podczas konferencji "Nie wystarczy być kobietą". Spektaklu został wystawiony w Rzymie i Paryżu w lipcu 2012.
  • Krzysztof i Jan Kuc (Firma reklamowa KUC), wystawa 10 oryginalnych zeszytów w Centrum Handlowym BONARKA w Krakowie, październik 2014.
  • Jacek Smolicki i Alberto Frigo, wystawa grupowa i panel dyskusyjny "The Art of Self-Tracking" w San Francisco. Postać Janiny Turek i jej prace zaprezentowane wśród innych artystów i autorów multimedialnych dzienników z całego świata, czerwiec 2015.