Katedra Ghazanczecoc

Katedra Ghazanczecoc
Սուրբ Ամենափրկիչ մայր տաճար
Müqəddəs Xilaskar Kafedralı
Ilustracja
Katedra i dzwonnica (2014)
Państwo

 Azerbejdżan

Miejscowość

Şuşa

Wyznanie

chrześcijaństwo

Kościół

Apostolski Kościół Ormiański

Historia
Data rozpoczęcia budowy

1868

Data zakończenia budowy

1887

Data poświęcenia

1888

Dane świątyni
Świątynia
• materiał bud.
• wysokość
• długość
• szerokość


• kamień
34,7 m
42 m
27 m

Dzwonnica
• typ dzwonnicy


wolno stojąca

Położenie na mapie Azerbejdżanu
Mapa konturowa Azerbejdżanu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Katedra Ghazanczecoc”
Ziemia39°45′32,0″N 46°44′50,7″E/39,758889 46,747417
Multimedia w Wikimedia Commons

Katedra Ghazanczecoc[1], katedra Chrystusa Zbawiciela[1] (orm. Սուրբ Ամենափրկիչ մայր տաճար – trb. Surb Amenaprkicz majr taczar, azer. Müqəddəs Xilaskar Kafedralı) – katedra Apostolskiego Kościoła Ormiańskiego z 2. połowy XIX wieku w Azerbejdżanie w Szuszy.

Historia

Na miejscu dzisiejszej katedry znajdował się XVIII-wieczny kościół[2]. Środki na budowę katedry pochodziły z datków wiernych[3]. Budowę rozpoczęto w 1868 roku[3], ukończono w 1887 roku[2]. Katedra została konsekrowana 20 września 1888 roku[3][4]. Kościół ucierpiał podczas masakry w Szuszy(inne języki) w marcu 1920 roku[4]. Świątynia powstała w górnej części miasta w ramach XIX-wiecznego planu rozbudowy Szuszy[5].

W czasach ZSRR świątynia była zamknięta, posągi aniołów i kopuła były zniszczone[6]. We wnętrzu urządzano celowo detonacje i wybuchy pomimo protestów ludności ormiańskiej[6]. Odbudowę katedry rozpoczęto w 1982 roku[6]. W latach 1991–1992 azerskie wojska podczas I wojny o Górski Karabach ostrzelały miasto Chankendi ze świątyni, co doprowadziło do jej znacznego zniszczenia[1]. Kościół służył jako skład broni[4], wewnątrz składowano wówczas rakiety Grad, które miały posłużyć do obrony miasta[7].

Zniszczenia wojenne zostały usunięte[5], a świątynia została ponownie konsekrowana w 1998 roku[4]. W październiku 2020 roku, podczas II wojny o Górski Karabach katedra kolejny raz jednak ucierpiała w wyniku azerskiego bombardowania[8] (strona ormiańska uznała je za celowe[9]); jedna ze ścian budynku zawaliła się[1]. W 2021 roku Azerowie celem przeprowadzenia prac konserwatorskich[8] zdjęli z katedry kopułę z krzyżem, a także usunęli posągi aniołów z bram świątyni oraz podjęli działania wobec dzwonnicy kościoła[8], co przez stronę ormiańską zostało jednak odebrane jako próba wykorzenienia ich dziedzictwa[10].

Architektura

Katedra w Szuszy to jedna z największych ormiańskich świątyń świata[7], stanowi jeden z symboli miasta[4], a samo miasto bywa nazywane Jerozolimą Karabachu[11]. Stanowi arcydzieło ormiańskiej architektury XIX wieku[12]. Świątynia mierzy 34,7 m wysokości, 42 m długości i 27 m szerokości[6]. Zbudowano ją na planie krzyża[6]. Wewnątrz monumentalna kopuła jest wsparta na czterech filarach[3].

Przy katedrze od zachodu znajduje się trójkondygnacyjna dzwonnica, dzieło Abrahama Chandamirecka[3], starsza od katedry[2].

Galeria

  • Widok z lotu ptaka (2019)
    Widok z lotu ptaka (2019)
  • Katedra podczas działań wojennych (1992)
    Katedra podczas działań wojennych (1992)
  • Katedra (2014)
    Katedra (2014)
  • Dzwonnica (2014)
    Dzwonnica (2014)
  • Absyda (2013)
    Absyda (2013)
  • Wnętrze, widok w kierunku ołtarza (2014)
    Wnętrze, widok w kierunku ołtarza (2014)
  • Kopuła (2010)
    Kopuła (2010)
  • Statua anioła na dzwonnicy (2018)
    Statua anioła na dzwonnicy (2018)
  • Inskrypcja fundacyjna na dzwonnicy (2018)
    Inskrypcja fundacyjna na dzwonnicy (2018)
  • Katedra we wrześniu 2022
    Katedra we wrześniu 2022

Przypisy

  1. ↑ a b c d WitoldW. Repetowicz WitoldW., Po co im nasza ziemia [REPORTAŻ Z GÓRSKIEGO KARABACHU] [online], www.gazetaprawna.pl, 13 listopada 2020 [dostęp 2024-04-09]  (pol.).
  2. ↑ a b c Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցի [online], Religions.am [dostęp 2024-04-10]  (orm.).
  3. ↑ a b c d e HovhannesH. Gasparyan HovhannesH., Շուշիի Ղազանչեցոց Սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցի [online], www.qahana.am [dostęp 2024-04-10]  (orm.).
  4. ↑ a b c d e Azerbaijan strikes Ghazanchetsots Cathedral in Shushi, a Karabakh landmark [online], PanARMENIAN.Net, 8 października 2020 [dostęp 2024-04-09] .
  5. ↑ a b CezaryC. Rudziński CezaryC., Między sąsiedztwem a konfliktem [online], Otwarty Przewodnik Krajoznawczy, 5 lipca 2017 [dostęp 2024-04-09]  (pol.).
  6. ↑ a b c d e Շուշիի սբ․ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին [online], Monument Watch [dostęp 2024-04-10]  (orm.).
  7. ↑ a b JeroenJ. Rodenberg JeroenJ., PieterP. Wagenaar PieterP., Cultural Contestation: Heritage, Identity and the Role of Government, Springer, 4 lipca 2018, s. 178, ISBN 978-3-319-91914-0 [dostęp 2024-04-09]  (ang.).
  8. ↑ a b c DJK, Górski Karabach. Azerowie zdjęli kopułę z Katedry Chrystusa Zbawiciela w Szuszy [online], Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2024-04-09]  (pol.).
  9. ↑ Ազատություն»Ա.» Ռ/Կ Ազատություն»Ա.», Հայ եկեղեցու սպասավորներն ու հետևորդները պետք է անարգել մուտք ունենան Շուշիի Մայր տաճար, շեշտում է ՀՀ ԱԳՆ խոսնակը, „«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան”, 8 października 2021 [dostęp 2024-04-10]  (orm.).
  10. ↑ Ormiański Kościół Apostolski: Azerbejdżan dokłada wszelkich starań, aby całkowicie wykorzenić ormiańskie dziedzictwo duchowe i kulturowe w Górskim Karabachu [online], Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2024-04-09]  (pol.).
  11. ↑ Thomas deT. Waal Thomas deT., Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, NYU Press, 1 maja 2003, s. 185, ISBN 978-0-8147-2085-1 [dostęp 2024-04-09]  (ang.).
  12. ↑ SmithsonianS. Magazine SmithsonianS., NoraN. McGreevy NoraN., Why Scholars, Cultural Institutions Are Calling to Protect Armenian Heritage [online], Smithsonian Magazine [dostęp 2024-04-09]  (ang.).