Krobusz

Krobusz

wieś
Centrum wsi z kościołem Matki Boskiej Fatimskiej
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Biała
Liczba ludności (2011)	332[2]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-210[3]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0491328
Położenie na mapie gminy Biała Krobusz
Położenie na mapie Polski Krobusz
Położenie na mapie województwa opolskiego Krobusz
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Krobusz
50°24′51″N 17°43′18″E/50,414167 17,721667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Krobusz (dodatkowa nazwa w j. niem. Krobusch) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Biała^[4][5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Kotliny Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 332 osoby^[2].

Do wsi należą przysiółki Żabnik^[4][5] i Młynki^[6].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 9,5 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Kotliny Raciborskiej. Należy do Euroregionu Pradziad^[7]. Ma charakter rolniczy.

Środowisko naturalne

W Krobuszu panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,3 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Krobusza wynoszą 614 mm. Dominują wiatry zachodnie^[8].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Krobusz^[4][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
nie nadano	Młynki	przysiółek
0491334	Żabnik	przysiółek

Nazwa

Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie stosowaną, polską nazwą Krobusz, a także zgermanizowaną Krobusch^[9].

W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 miejscowość nosiła nazwę Krähenbusch.^{[potrzebny przypis]} 15 marca 1947 r. nadano miejscowości polską nazwę Krobusz^[10].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: villa Krobusch (1679), Krohbusch (1743), Krobusch (1784), Krobusch, Krobusz (1845), Krobusz (Krobusch) – Krähenbusch (1939), Krobusz (1946)^[11].

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1679 (villa Krobusz)^[12]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów^[13]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk^[14]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu lemiesz pługa skrzyżowany z ostrzem kosy, a w otoku napis: KROBUSCHER: GEM: SIG: / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Krobusz / Powiat Prudnicki)^[15]. Krobusz wszedł w skład majątku Tiele-Wincklerów w Mosznej na mocy fideikomisu, podpisanego przez Huberta von Tiele-Wincklera w 1892^[16].

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 454 mieszkańców Krobusza 34 posługiwało się językiem niemieckim, 389 językiem polskim, a 31 było dwujęzycznych^[17]. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Krobusz znalazł się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem^[18], w obwodzie nr 8 powiatu prudnickiego^[19]. 6 lutego 1921 w Krobuszu odbył się polski wiec^[20]. Do głosowania uprawnionych było w Krobuszu 386 osób, z czego 245, ok. 63,5%, stanowili mieszkańcy (w tym 232, ok. 60,1% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 372 głosy (ok. 96,4% uprawnionych), w tym 370 (ok. 99,5%) ważne; za Niemcami głosowały 343 osoby (ok. 92,7%), a za Polską 27 osób (ok. 8,1%)^[21]. W Krobuszu działało przejście graniczne na czas głosowania^[22].

W latach 1945–1950 Krobusz należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gostomia^[23], a w latach 1954–1972 do gromady Gostomia. Podlegała urzędowi pocztowemu w Białej^[24].

W latach 1987–1992 mieszkańcy wsi przebudowali miejscową kaplicę na kościół Matki Boskiej Fatimskiej^[25]. 16 lipca 2005 na polu w pobliżu Krobusza znaleziono skład 96 pocisków artyleryjskich, 23 granatników przeciwpancernych oraz 96 łusek artyleryjskich z okresu II wojny światowej^[26].

Mieszkańcy

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków^[27]. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego.

Liczba mieszkańców wsi

• 1871 – 250^[28]
• 1885 – 267^[29]
• 1905 – 383^[30]
• 1910 – 454^[17]
• 1933 – 536^[31]
• 1939 – 542^[31]
• 1966 – 423^[32]
• 1998 – 388^[33]
• 2002 – 379^[33]
• 2009 – 346^[33]
• 2011 – 332^[33]
• 2013 – 325^[34]

Zabytki

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Krobuszu chronione są^[35]:

• szkoła
• przepust ceglany na linii kolejowej Krapkowice–Prudnik

Gospodarka

We wsi znajduje się Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna oraz piaskownia. W Krobuszu siedzibę mają firmy Zakład Stolarski Głombica Norbert i Stolarstwo Meblowe Piasecki Arkadiusz, zrzeszone w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku^[36].

Krobusz wraz z całą gminą Biała podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku^[37].

Transport

Transport drogowy

Przez Krobusz przebiega droga wojewódzka

• 414 Prudnik – Opole

Transport kolejowy

W miejscowości znajduje się nieczynny przystanek kolejowy. Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w Prudniku.

Lokalni przedsiębiorcy i właściciele majątków ziemskich zawiązali w 1895 spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa linii lokalnej z Prudnika do Gogolina. Linia kolejowa nr 306 relacji Prudnik – Goglin została oddana do użytku w 1896^[38]. Powódź w 1997 zniszczyła most na Odrze w Krapkowicach, uniemożliwiając dojazd do Gogolina. W 2005 ruch na linii 306 został zawieszony. Zmodernizowana do celów towarowych linia relacji Prudnik – Krapkowice została oddana do użytku w 2016^[39][40]. Na bocznicy między składem militarnym w lesie koło Strzeleczek a Prudnikiem odbywa się wojskowy ruch transportowy^[41].

Transport autobusowy

Krobusz posiada połączenia autobusowe z Białą, Głuchołazami, Krapkowicami, Opolem, Prudnikiem, Strzeleczkami, Złotnikami. We wsi znajdują się dwa przystanki autobusowe – „Krobusz”, „Żabnik”^[42].

Transport autobusowy w Krobuszu obsługiwany był przez PKS Prudnik^[43]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska^[44]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna^[45], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska^[46]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika^[47]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Krobuszu i okolicy zajęły się ościenne PKS-y^[48]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu^[49].

Transport rowerowy

W 2020 ukończono budowę ścieżki rowerowej z Prudnika do Mosznej, przedłużonej w 2021 do Zieliny^[50]. Ścieżka długości ponad 20 km zaczyna się w Prudniku przy rondzie im. Stanisława Szozdy i prowadzi wzdłuż dróg wojewódzkich nr 414 i 409 przez Lubrzę, Dobroszewice, Białą, Krobusz, Dębinę i Moszną^[51], kończąc się w Zielinie^[50].

Religia

W Krobuszu znajduje się katolicki kościół Matki Boskiej Fatimskiej, który należy do parafii św. Jana Chrzciciela w Solcu (dekanat Biała)^[52].

11 lipca 2012 przez Krobusz przebiegała trasa wyścigu Tour de Pologne^[53].

Turystyka

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Krobuszu^[54].

12 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Krobusz prowadziła trasa „Szlakiem Pielgrzyma”^[55].

Szlaki turystyczne

Przez Krobusz prowadzą szlaki turystyczne:

• Dwa zamki w jeden dzień (12,5 km): Biała – Krobusz – Łącznik – Chrzelice^[56]
• Biała – Moszna (10 km): Biała – Krobusz – Dębina – Moszna^[57]
• Szlakiem zabytkowych kościołów (9,12 km): Prężyna – Biała – Śmicz – Miłowice – Kolnowice – Otoki – Ligota Bialska – Krobusz – Dębina – Łącznik – Mokra – Żabnik – Gostomia – Solec – Olbrachcice^[58]

Szlaki rowerowe

Przez Krobusz prowadzi szlak rowerowy^[59]:

• Trasa rowerowa PTTK nr 261-c: Biała – Stare Miasto – Solec – Olbrachcice – Wierzch – Wilków – Rostkowice – Gostomia – Krobusz – Radostynia – Mokra – Łącznik – Brzeźnica – Górka Prudnicka – Ligota Bialska – Biała

Bezpieczeństwo

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 15 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Posterunek Policji w Białej)^[60].

Teren wsi, jak i całej gminy Biała, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa^[61]. Gminę Biała obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG^[62].

Przypisy

Bibliografia

• FelixF. Triest FelixF., Topographisches Handbuch von Oberschlesien., Breslau: Wilh. Gottl. Korn, 1864–1865, OCLC 315739117  (niem.), Erste Hälfte, Zweite Hälfte.
• Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.

Linki zewnętrzne

• Krobusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 678 .
• Krobusz, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2023-10-09] .