Malarstwo religijne

Jacopo Tintoretto, *Ostatnia Wieczerza* (1594)

Malarstwo religijne – przedstawienia Boga Ojca, Trójcy Świętej i aniołów, epizodów ze Starego i Nowego Testamentu, scen z życia Matki Boskiej, wizerunków świętych i błogosławionych oraz wydarzeń z historii i życia Kościoła (chrystianizacja Europy, mnisi, życie liturgiczne, rok kościelny i jego święta, sakramenty, modlitwa i medytacja itp.)

Typy przedstawień

prezentacyjne (poszczególne Osoby Boskie i cała Trójca Święta, patriarchowie, prorocy, kapłani, królowie i bohaterowie Starego Testamentu, apostołowie, Ewangeliści, święci i dostojnicy Kościoła, reformatorzy, twórcy nowych wspólnot chrześcijańskich),
dewocyjne (Ecce Homo, Chrystus Frasobliwy, Niesienie Krzyża, Madonna z Dzieciątkiem, Pieta, przedstawienia Najświętszego Serca Pana Jezusa itp.),
historyczne (sceny ze Starego i Nowego Testamentu, apokryficzne sceny z życia Marii i Świętej Rodziny, motywy z życia świętych),
alegoryczne (Fons Vitae, Hortus deliciarum, Tablica Prawa i Łaski, Speculum Humanae Salvationis, Concordantia Caritatis, Żywe Drzewo Krzyża, personifikacja Cnót, Przywar i Sztuk Wyzwolonych, emblematyka religijna).

Formy

mozaiki (Rawenna),
witraże (Katedra w Chartres),
freski na ścianach i sklepieniach (Kaplica Sykstyńska),
jednorodne tematycznie i formalnie cykle obrazów w kaplicach kościelnych i prywatnych (Kaplica Scrovegnich),
malarstwo ołtarzowe (dyptyki, tryptyki, poliptyki, pentaptyki) (Ołtarz z Isenheim),
ikony (ikonostas),
acheiropoieta – przedstawienia Jezusa Chrystusa „nieuczynione rękoma ludzi”, uważane za powstałe w sposób nadprzyrodzony (Mandylion, chusta św. Weroniki, Całun Turyński),
Droga Krzyżowa – zespół (od. XV w. 14 stacji) przedstawień obrazujących Mękę Pańską (labirynty posadzkowe w katedrach gotyckich, Drogi Krzyżowe w przestrzeni miejskiej, kalwarie),
obrazy dewocyjne do użytku prywatnego,
małe ołtarzyki podróżne zamykane na czas transportu,
iluminowane modlitewniki rękopiśmienne i drukowane (całostronicowe kompozycje ze scenami figuralnymi, ornamenty oplatające tekst lub inicjały).

Bibliografia

Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (zwłaszcza Księgi Mojżeszowe i Ewangelie),
ogólnochrześcijańskie wyznania wiary,
nauka Ojców Kościoła,
postanowienia soborów,
apokryfy, żywoty świętych, miracula, wizje mistyczne,
własne doświadczenia historyczne i duszpasterskie poszczególnych społeczności lokalnych.

Funkcje

lekcja wiary dla ludzi niepiśmiennych (błędnie utożsamiana z funkcją kodeksów tzw. Biblii pauperum)[1],[2]
wizualne przypomnienie tajemnicy Wcielenia i dokonań świętych,
zachęta do pobożności.

Zobacz też

Bibliografia

Biblia w malarstwie, Poznań: Penta, 1992, ISBN 83-85440-13-5
Helen deH. Borchgrave Helen deH., Chrześcijaństwo w sztuce, HalinaH. Andrzejewska (tłum.), Warszawa: Horyzont, 2002, ISBN 83-7311-452-1, OCLC 830368934 .
Tadeusz Boruta, O malowaniu ciała i duszy, Kielce: Jedność, 2006, ISBN 83-7442-470-2
TadeuszT. Boruta TadeuszT., Szkoła patrzenia, Kielce: Jedność, 2003, ISBN 83-7224-543-6, OCLC 830560073 .
SeanS. Connolly SeanS., Cuda Nowego Testamentu, BożennaB. Stokłosa (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2006, ISBN 83-7391-969-4, OCLC 749791397 .
Chiara de Capoa, Stary Testament. Postacie i epizody, Warszawa: Arkady, 2007, ISBN 83-213-4469-0
Regis Debray, Nowy Testament w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-1227-4
Regis Debray, Stary Testament w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-1226-7
Michele Doloz, Radalfo Papa, Oblicze Ojca, Kielce: Jedność, 2007, ISBN 978-83-7442-144-7
Jacques Duguesne, Francois Lebrette, Historia Kościoła w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-0983-0
Jacques Duguesne, Francois Lebrette, Żywoty świętych w arcydziełach malarstwa, Warszawa: Świat Książki, 2009, ISBN 978-83-247-1231-1
RosaR. Giorgi RosaR., Aniołowie i demony, TamaraT. Łozińska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4380-5, OCLC 749473246 .
Gianni Guadalupi, Świat Biblii w obrazach, Warszawa: Arkady, 2008, ISBN 978-83-213-4312-9
RebeccaR. Hind RebeccaR., Twarze Boga, AleksandraA. Czeszunist-Cicha (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4399-6, OCLC 749664553 .
Jezus według mistrzów, red. Elżbieta Olczak, Warszawa: Demart, 2008, ISBN 978-83-7427-442-5
Ikonografia nowożytnej sztuki kościelnej w Polsce, t.1-2, red. Janusz St. Pasierb, Warszawa: ATK, 1987.
Virdis Caterina Limentani, Pietrogiovanna Mari, Arcydzieła malarstwa ołtarzowego, Warszawa: Arkady, 2004, ISBN 83-213-4355-8
NeilN. Morris NeilN., Życie Jezusa, BożennaB. Stokłosa (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2007, ISBN 978-83-7391-968-6, OCLC 169896587 .
GiuseppeG. Sala GiuseppeG., GiulianoG. Zanchi GiulianoG., SilvanoS. Petrosino SilvanoS., Oblicze do kontemplacji, KonradK. Czuba (tłum.), Kielce: Jedność, 2003, ISBN 83-7224-499-5, OCLC 749463821 .
DomenicoD. Pezzini DomenicoD., Zmartwychwstałe ciało, OlgaO. Bobrowska-Braccini (tłum.), Kielce: Jedność, 2003, ISBN 83-7224-551-7, OCLC 749551272 .
C. Pietrangeli, Watykan. Arcydzieła malarstwa, Warszawa: Arkady, 2000, ISBN 83-213-3979-4
JuanJ. Plazaola JuanJ., Kościół i sztuka. Od początków do naszych dni, MagdalenaM. Dutkiewicz-Litwiniuk (tłum.), Kielce: Jedność, 2002, ISBN 83-7224-548-7, OCLC 749346373 .
GiuseppeG. Sala GiuseppeG., Oblicza matki, MicheleM. Dolz, MarekM. Myczkowski (tłum.), Kielce: Jedność, 2006, ISBN 83-7442-117-7, ISBN 978-83-7442-117-1, OCLC 749323352 .
JuttaJ. Seibert JuttaJ., Leksykon sztuki chrześcijańskiej, DominikD. Petruk (tłum.), Kielce: Jedność, 2007, ISBN 978-83-7442-120-1, OCLC 749412708 .
Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. S. Kozakiewicz, Warszawa 2007, ISBN 978-83-01-12365-9
Święci według mistrzów, AgnieszkaA. Bywalec, ElżbietaE. Olczak (red.), Warszawa: Demart, 2009, ISBN 978-83-7427-535-4, OCLC 751191539 .
LauraL. Ward LauraL., WillW. Steeds WillW., Anioły. Wizerunki istot niebiańskich w sztuce, EwaE. Romkowska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2005, ISBN 83-213-4418-6, OCLC 749982881 .
LauraL. Ward LauraL., WillW. Steeds WillW., Demony i wizje zła w sztuce, EwaE. Romkowska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2008, ISBN 978-83-213-4558-1, OCLC 316467190 .
M. Zlatohlavek, C. Muller-Ebeling, Ch. Ratsch, Sąd Ostateczny, Kraków: WAM, 2002, ISBN 83-7097-988-2
Zrozumieć malarstwo. Najważniejsze tematy w sztuce, AlexanderA. Sturgis (red.), HollisH. Clayson (red.), EwaE. Hornowska (tłum.), Poznań: Rebis, 2006, ISBN 83-7301-768-2, OCLC 749547593 .
StefanoS. Zuffi StefanoS., Nowy Testament. Postacie i epizody, EwaE. Maciszewska (tłum.), Warszawa: Arkady, 2007, ISBN 978-83-213-4470-6, OCLC 169906138 .