Phi

Phi (fi, st.gr. φῖ', nw.gr. φι, pisana Φφ lub ϕ) – dwudziesta pierwsza litera alfabetu greckiego. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 500.

Dawniej w języku polskim (tj. od XIII do I połowy XVI w.) phi używano do oddania samogłoski nosowej (samogłosek nosowych), ze względu na brak odpowiedniego znaku w alfabecie łacińskim:

  • φ („o wąsate”) - występujące w „Kazaniach świętokrzyskich”: Ta sloua pise mφdry Salomon.
  • ϕ („o rogate”; zobacz też Ꟁ, oraz znaku zbliżonego do cyrylickiego онъ/onŭ, czyli tzw. „okrągłej omegi” - ѻ) - występujące w „Psałterzu floriańskim”: Slawϕ krolewstwa twego powedzϕ, y mocz twoyϕ molwycz bϕdϕ (Ps 144, 11).[1]

Użycie jako symbolu

Φ

φ

Kodowanie

W Unicode litera jest zakodowana:

Znak Unicode Kod HTML Nazwa unikodowa Nazwa polska
Φ U+03A6 Φ lub Φ lub Φ GREEK CAPITAL LETTER PHI wielka litera grecka phi
φ U+03C6 φ lub φ lub φ GREEK SMALL LETTER PHI mała litera grecka phi

W LaTeX-u używa się znacznika:

Znak LaTeX
Φ {\displaystyle \Phi } \Phi
ϕ {\displaystyle \phi } \phi
φ {\displaystyle \varphi } \varphi

Zobacz też

Zobacz hasło phi w Wikisłowniku
Zobacz multimedia związane z tematem: Phi

Przypisy

  1. Joanna Kulwicka-Kamińska, Cechy wspólne piśmiennictwa Tatarów litewsko–polskich i kanonu tekstów scs. Geneza. Grafia. Ortografia., "VARIA" XIV - Zborník materiálov zo XIV. kolokvia mladých jazykovedcov, Nitra-Šintava 8-10 12 2004, s.20-21
  • p
  • d
  • e
Klasyczne litery greckie
  •  Αα alfa
  •  Ββ beta (wita)
  •  Γγ gamma (ghama)
  •  Δδ delta (dhelta)
  •  Εε epsilon
  •  Ζζ dzeta (zita)
  •  Ηη eta (ita)
  •  Θθ theta (thita)
  •  Ιι℩ jota
  •  Κκ kappa (kapa)
  •  Λλ lambda (lambdha)
  •  Μμ my (mi)
  •  Νν ny (ni)
  •  Ξξ ksi
  •  Οο omikron
  •  Ππ pi
  •  Ρρ rho (ro)
  •  Σσς sigma
  •  Ττ tau (taf)
  •  Υυ ipsylon
  •  Φφ phi (fi)
  •  Χχ chi
  •  Ψψ psi
  •  Ωω omega
Litery nieużywane współcześnie
  •  Ϝϝ(Ͷͷ) digamma
  •  Ϛϛ stigma
  •  Ͱͱ heta
  •  Ϗϗ kaj
  •  Ϻϻ san
  •  Ϙϙ(Ϟϟ) koppa
  •  Ͳͳ(Ϡϡ) sampi
Litery używane w innych językach
  •  Ϳϳ jot
  •  Ϸϸ szo

W nawiasach podano odmienną od tradycyjnej, współczesną wymowę w języku nowogreckim, według polskiej transkrypcji podręcznikowej.

Encyklopedia internetowa (litera grecka):