Wadi Rum

Obszar chroniony Wadi Rum^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Skała z piaskowca w Wadi Rum
Państwo	Jordania
Typ	mieszany
Spełniane kryterium	III, V, VII
Numer ref.	1377
Region[b]	Kraje arabskie
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2011 na 35. sesji
Położenie na mapie Jordanii Obszar chroniony Wadi Rum
29°34′35,40″N 35°25′11,74″E/29,576500 35,419928
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Wadi Rum, Wadi Ramm (arab. ‏وادي رم‎) – dolina leżąca wśród granitowych i zbudowanych z piaskowca skał. Największa wadi w Jordanii^[1].

Historia

W okresie prehistorycznym była zamieszkiwana przez wiele różnych kultur, w tym nabatejską. Pozostawiły one po sobie ślad w postaci malunków naskalnych, petroglifów i świątyń^[2]. Obecnie żyją w niej grupy Beduinów^[3].

Wadi Rum rozsławił na świecie brytyjski oficer Thomas Edward Lawrence^[4], który działał na tym terenie w okresie antytureckiego powstania arabskiego w latach 1917−1918^[5]. W latach osiemdziesiątych jedna z charakterystycznych formacji skalnych Wadi Rum otrzymała nazwę „Siedem Filarów Mądrości” ze względu na książkę pod tym tytułem, którą Lawrence napisał w następstwie udziału w wojnie (choć nazwa powieści nie ma żadnego związku z Wadi Rum)^[6].

Charakterystyka

Region Wadi Rum jest jednym z najpopularniejszych regionów turystycznych w Jordanii, także wśród zagranicznych turystów. Typowa trasa turystyczna obejmuje kilkugodzinne lub całodniowe zwiedzanie samochodem z napędem na cztery koła głównych atrakcji turystycznych, lunch oraz wieczorną imprezę z noclegiem w jednym z licznych obozów Beduinów. Popularnymi formami wypoczynku są także: zwiedzanie pustynnych okolic, biwakowanie „pod gwiazdami” (zwyczajem Beduinów)^[7], jazda konna (konie arabskie) oraz wspinaczka skałkowa^[8]. Napływ dużej liczby turystów w ten odosobniony rejon przyczynia się do wzrostu majętności miejscowych Beduinów^[9].

W 2011 roku obszar chroniony Wadi Rum został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[10].

Geografia

Cały obszar koncentruje się wokół głównej doliny Wadi Rum. Najwyższym wzniesieniem w Jordanii jest Dżabal Umm ad Dami mający 1840 m n.p.m., a położony 30 km na południe od wioski Wadi Rum. W pogodny dzień ze szczytu można zobaczyć Morze Czerwone i granicę saudyjską.

Dżabal Ramm lub Jebel Rum (1734 m n.p.m.) to drugi pod względem wysokości szczyt w Jordanii i najwyższy szczyt w centralnej Wadi Rum^[11], wznoszący się bezpośrednio nad doliną Rum, naprzeciw Jebel um Ishrin, który jest prawdopodobnie o metr niższy.

Khaz'ali Canyon w Wadi Rum to miejsce bogate w petroglify wyryte w ścianach jaskiń przedstawiających ludzi i antylopy, a sięgające czasów tamudyckich^[12]. Wioska Wadi Rum liczy kilkuset mieszkańców – Beduinów, mieszkających w namiotach z koziej skóry, ale i betonowymi domach. Znajduje się tu również szkoła dla chłopców i osobna dla dziewcząt, kilka sklepów i siedziba Pustynnego Patrolu^[13].

W roku 2013, po czterech latach prac Geoff Lawton^[14] osiągnął sukces w tworzeniu ekosystemu permakultury w Wadi Rum^[15].

Wykorzystanie w filmie

Obszar ten był często wykorzystywanym tłem w filmach^[16]. Filmowcy najchętniej korzystali z niego w ujęciach rozgrywających się na powierzchni Marsa^[17].

• Lawrence z Arabii – większość filmu David Lean nagrywał w 1962 na Wadi Rum^[18].
• Czerwona Planeta – Wadi Rum w tym filmie z 2000 roku przedstawiała powierzchnię Marsa^[19].
• Powiew pustyni – również w tym filmie z 1998 roku większość scen rozgrywała się na tej pustyni.
• The Face – film BBC, wspinaczka na skały Rum, przedstawiająca pionierów Wadi Rum, Tony'ego Howarda i Di Taylora^[20].
• Transformers: Zemsta upadłych – reprezentowała pustynie egipskie^[21].
• The Frankincense Trail – sceny z pociągu i krajobrazy lotnicze^[20].
• Prometeusz – sceny z Planety Obcych^[22].
• Krrish 3 – utwór 'Dil Tu Hi Bata'^[20].
• May in the Summer – film Cheriena Dabisa zaprezentowany na Sundance Film Festival 2013. Długie ujęcia z Wadi Rum, miejsce gdzie główny bohater pogodził się ze światem i z samym sobą^[20].
• Ostatnie dni na Marsie – ujęcia reprezentujące powierzchnię Marsa w filmie z roku 2013^[23].
• Marsjanin – film Ridleya Scotta z 2015, również tu Wadi Rum przedstawiała powierzchnię Marsa^[22].
• Theeb – w całości nakręcony na Wadi Rum^[24].
• Łotr 1. Gwiezdne wojny – historie, obszar używany do niektórych scen jako Jedha^[25].

• 
  Skała zwana „Siedem Filarów Mądrości” – nazwa nawiązująca do powieści T.E. Lawrence’a
• 
  Typowy krajobraz pustyni Wadi Rum
• 
  Ruiny domu Lawrence’a z Arabii
• 
  Skała zwana „Kurczakiem”
• 
  Wadi Rum jeden z mostów skalnych, popularna atrakcja turystyczna

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pustynia Wadi Rum – film z komentarzem