George Crawford

George Marter Crawford
Buck
Ilustracja
kapitan pilot kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia

1896
Bristol

Data śmierci

8 grudnia 1974

Przebieg służby
Siły zbrojne

United States Army Air Service
Wojsko Polskie

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego

Jednostki

Amerykański Korpus Ekspedycyjny, 7 eskadra myśliwska

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka

Odznaczenia
Polowa Odznaka Pilota
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie)

George Marter Crawford (ur. 13 czerwca 1894 w Bristolu(inne języki), zm. 8 grudnia 1974 w Nowym Jorku[1][2][3]) – kapitan pilot Wojska Polskiego, amerykański ochotnik, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Ukończył studia na Uniwersytecie Lehigh w Bethlehem w Pensylwanii i uzyskał tytuł inżyniera górnictwa[4]. Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny, w maju 1917 roku został powołany do służby w Armii Stanów Zjednoczonych i otrzymał przydział do wojsk lotniczych. Przeszedł wstępne przeszkolenie lotnicze w Massachusetts Institute of Technology, a następnie został skierowany na naukę pilotażu do Minneola Field na Long Island. Po przeniesieniu do Francji został przeszkolony w centrum treningowym w Issoudun. Po jego ukończeniu został w listopadzie 1917 roku przydzielony do jednostek bojowych. 12 września 1918 roku został zestrzelony podczas lotu rozpoznawczego i dostał się do niemieckiej niewoli. 1 grudnia 1918 roku został z niej uwolniony i do września 1919 roku, z ramienia Amerykańskiego Urzędu Pomocy, pracował w Wojskowej Misji Amerykańskiej w państwach bałtyckich[5].

Pierwsi ochotnicy amerykańscy: Fauntleroy, Cooper, Corsi, Crawford, Shrewsbury, Clark, Rorison, Noble

Był pierwszym Amerykaninem, który zgłosił się do ochotniczej służby w polskim lotnictwie wojskowym. 26 sierpnia 1919 roku podpisał umowę wstępną na służbę w Wojsku Polskim i wyruszył z grupą innych amerykańskich ochotników pociągiem do Polski. Podróż odbywali udając konwojentów zaopatrzenia Czerwonego Krzyża[6]. 14 września podpisał z Ministerstwem Spraw Wojskowych kontrakt na sześciomiesięczną służbę w Wojsku Polskim. Miesiąc później, 14 października, znalazł się grupie amerykańskich żołnierzy przyjętych na specjalnej audiencji u Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego[7]. 17 października dotarł do Lwowa i został przydzielony do 7. eskadry myśliwskiej[8][9]. Pod koniec grudnia 1919 roku został wysłany do Kamieńca Podolskiego z zadaniem oceny sprzętu pozostawionego przez armię austro-węgierską[10]. 10 kwietnia 1920 roku brał udział w pierwszym grupowym locie bojowym amerykańskich lotników. Samoloty 7. em zaatakowały stanowisko dowodzenia i rejony koncentracji wojsk Armii Czerwonej w Cudnowie. Z powodu zacięcia karabinów maszynowych w jego Albatrosie D.III nie mógł wziąć udziału w powtórnym ataku[11]. 11 kwietnia został skierowany do Warszawy celem przeszkolenia na samolotach Ansaldo A.1 Balilla[12].

10 maja zaatakował siedem nieprzyjacielskich statków transportowych na Dnieprze. Udało mu się celnie ostrzelać i zatopić największy z nich[13][14]. 25 maja w rejonie Humania wykrył oddziały Armii Konnej przygotowujące się do ofensywy. Pozwoliło to polskiemu dowództwu wcześnie podjąć działania obronne[14][15]. W trakcie ataków na oddziały bolszewickiej konnicy, jego samolot został poważnie uszkodzony. Crawford musiał go porzucić na lotnisku i pieszo ewakuować się z Berdyczowa do Szepetówki[16][17]. Pozostał w Wojsku Polskim nawet po wygaśnięciu jego półrocznego kontraktu i wziął udział w obronie Lwowa[18]. 18 lipca w jego Balilli został uszkodzony główny zbiornik paliwa. Pilot zdołał wylądować, naprawić uszkodzenie i uciec przed ścigającą go kozacką jazdą[19][20].

3 sierpnia oficjalnie objął dowództwo 7. eskadry myśliwskiej[21][22]. 14 sierpnia brał udział w atakach z niskiej wysokości na sowiecką kawalerię. Podczas jednego z nich został zaatakowany przez dwa nieprzyjacielskie myśliwce. Zacięcie karabinów maszynowych uniemożliwiło mu nawiązanie walki z nimi, wycofał się wykorzystując szybkość swego samolotu[23]. Następnego dnia się rozchorował, co wyłączyło go na pewien czas z latania bojowego[24][25].

2 października, wraz z innymi lotnikami 7. em, na lotnisku Lewandówka został odznaczony przez generała Stanisława Hallera Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari[26]. 10 maja 1921 roku, wraz z innymi amerykańskimi pilotami latającymi w 7. em, został przyjęty w Belwederze przez marszałka Józefa Piłsudskiego i odznaczony (po raz trzeci) Krzyżem Walecznych[27].

Po zakończeniu działań wojennych powrócił do Stanów Zjednoczonych. Został maklerem giełdowym w Nowym Jorku[3]. Ożenił się z Dorothy Sherman (1896–1974). Zmarł w wieku 80 lat i został pochowany na brooklyńskim cmentarzu Green-Wood(inne języki)[1].

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę został odznaczony[28][5]:

Przypisy

  1. ↑ a b George Marter Crawford. Green-Wood Cemetery. Green-Wood Cemetery. [dostęp 2020-04-17]. (ang.).
  2. ↑ Hugh Gibson, Vivian Hux Reed: Amerykanin w Warszawie: 1919–1924. Niepodległa Rzeczpospolita oczami pierwszego ambasadora Stanów Zjednoczonych. wybór tekstów i opracowanie: Vivian Hux Reed, M.B.B. Biskupski, Jochen Böhler, Jan-Roman Potocki; przekład: Andrzej Ehrlich. Kraków: Znak Horyzont, 2018, s. Przypis 423. ISBN 978-83-240-4297-5.
  3. ↑ a b George M. Crawford. „The New York Times”. 1974, 1974-12-10. The New York Times Company. ISSN 0362-4331. (ang.). 
  4. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 36.
  5. ↑ a b Nowosad 2018 ↓.
  6. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 36, 43–44.
  7. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 99.
  8. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 155.
  9. ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 99 z 29 grudnia 1919 roku. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1919, s. poz. 4352.
  10. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 75.
  11. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 91–92.
  12. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 112.
  13. ↑ Zieliński, Wójcik 2005 ↓, s. 233.
  14. ↑ a b Romeyko 1933 ↓, s. 164.
  15. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 229.
  16. ↑ Romeyko 1933 ↓, s. 166.
  17. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 154.
  18. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 169.
  19. ↑ Niestrawski t. II 2017 ↓, s. 160–161.
  20. ↑ Tarkowski 1991 ↓, s. 78.
  21. ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 57.
  22. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 310.
  23. ↑ Mordawski 2009 ↓, s. 314–315.
  24. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 189.
  25. ↑ TomaszT. Ginter TomaszT., Gwiaździsta Eskadra [online], Instytut Pamięci Narodowej, 2015 .
  26. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 199.
  27. ↑ Karolevitz 2005 ↓, s. 211.
  28. ↑ Niestrawski t. I 2017 ↓, s. 243,247,254.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 9 kwietnia 1921 roku, s. 654.
  30. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436.

Bibliografia

  • Robert F. Karolevitz: Dług honorowy. Amerykańscy piloci Eskadry Myśliwskiej im. Kościuszki w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 : zapomniani bohaterowie. Warszawa: A.M.F. Plus Group, 2005. ISBN 83-921401-5-X. OCLC 749817462.
  • Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918-1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
  • Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
  • Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918-1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
  • Sebastian Nowosad: Crawford George Marter kpt. pil.. bequickorbedead.com, 2018-05-31. [dostęp 2020-04-05]. (pol.).
  • Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
  • Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
  • Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
  • Józef Zieliński, Waldemar Wójcik: Lotnicy Kawalerowie Orderu Wojennego Virtuti Militari: 1919–1920. T. 1: Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005. ISBN 83-7441-243-7. OCLC 749442378.
  • Adam Wojtyga. Eskadra Kościuszkowska. „Lot Polski”. Nr 11/1932. 119, listopad 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. OCLC 611895679. 
  • Marian Romeyko. Pokażcie co umiecie. „Lot Polski”. Nr 22/1935. XIII, s. 10–11, listopad 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. OCLC 611895679. 
  • Marian Romeyko. Lotnictwo w wyprawie kijowskiej. „Lot Polski”. Nr 6/1937, s. 12–15, czerwiec 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. OCLC 611895679.