Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu

Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu

A-153 (z 14 lutego 1930)[1]
Kościół NMP w Poznaniu
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Miejscowość	Poznań
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Poznaniu
Wezwanie	Najświętszej Marii Panny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1430 Data zakończenia budowy 1447 Data zamknięcia 1988 Data reaktywacji 14 kwietnia 2021
Dane świątyni Styl gotyk Świątynia • materiał bud. • cegła
Położenie na mapie Poznania Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu
Położenie na mapie Polski Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Kościół Najświętszej Marii Panny w Poznaniu
52°24′40,07″N 16°56′49,86″E/52,411131 16,947183
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Najświętszej Marii Panny (in summo^[a]) w Poznaniu – zabytkowy gotycki kościół na poznańskim Ostrowie Tumskim wraz z resztkami wczesnopiastowskiego palatium.

Historia kościoła

Według badań archeologicznych, kilka metrów na południe od prezbiterium obecnego kościoła znajdują się fundamenty rotundy pełniącej funkcję kaplicy; pewnym jest natomiast istnienie pod kościołem resztek palatium przypisywanego Mieszkowi I^[2].

Choć w dokumentach kościół pod dzisiejszym wezwaniem pojawia się po raz pierwszy w 1247, w dzisiejszym kształcie powstał w latach 1430-1447 (niektóre źródła przesuwają te daty o rok później), a 2 lipca 1448 został konsekrowany przez biskupa Andrzeja z Bnina. Od tegoż dnia do 1 marca 1805 pełnił on funkcję kolegiaty – jego kapituła składała się z prałatury i pięciu kanonikatów, a następni biskupi dodawali kolejne urzędy^[2].

Świątynia w toku dziejów była wielokrotnie remontowana, a na początku XIX wieku była w tak złym stanie, że planowano jej rozbiórkę; zapobiegła jednak temu gruntowna restauracja obiektu z lat 1859-1862^[2][3].

W trakcie II wojny światowej kościół pełnił funkcję magazynu muzealiów^[2]. W latach 1954-1956 dokonano rekonstrukcji wnętrza pod kierownictwem Wacława Taranczewskiego. Zaprojektował on witraże i wzorowaną na gotyckiej nastawę ołtarzową w formie ołtarza szafiastego (poliptyku). Następnie w 1976 przeprowadzono remont elewacji z częściową wymianą i uzupełnieniem lica, kształtek w lizenach i w sterczynach szczytu^[4].

W 1988 świątynia została zamknięta, prowadzono w niej prace budowlane przy wzmacnianiu filarów mające na celu poprawę statyki budowli. Wokół kościoła prowadzono także badania archeologiczne kierowane przez Hannę Kóčkę-Krenz^[2]. W latach 2017-2021 przy współpracy archidiecezji poznańskiej, miasta Poznania i Muzeum Archeologicznego dokonano gruntownej renowacji i konserwacji kościoła. Wykonano też ekspozycję palatium Mieszka I wraz z kaplicą Dobrawy. Świątynia została przywrócona do pełnienia funkcji sakralnych 14 kwietnia 2021 w narodowe Święto Chrztu Polski. Tego dnia abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański, poświęcił ołtarz w kościele^[5].

Opis

Dzisiejszy kościół powstawał w kilku fazach. Korpus nawowy (zapewne krótszy niż pierwotnie planowano) wzniesiono ze środków poznańskiej kapituły w I poł. XV w. Pracami kierował Hanusz Prus z Poznania, który kontynuował szkołę Heinricha Brunsberga, natomiast Jan Lorek z Kościana dobudował szczyt zachodni, a Mikołaj z Poznania wraz z synem – sklepienia^[6].

Całość budowli wykonano z czerwonej cegły przetykanej cegłą glazurowaną. Szczyt wypełniają biało otynkowane blendy, a wieńczy go sygnaturka oraz sterczyny z kwiatonami. Skarpy są włączone w ściany, a na zewnątrz sygnalizują je lizeny. Pomiędzy nimi znajdują się olbrzymie ostrołukowe okna, zaślepione od strony północnej^[6].

Halowa konstrukcja podzielona jest na trzy nawy przekryte sklepieniem gwiaździstym z XV w. oraz zamknięte pięciobocznie prezbiterium i ambit ze sklepieniami żaglastymi z 1727^[3]. Wnętrze pokrywają polichromie namalowane w latach 1954–1955 przez Wacława Taranczewskiego. Wykonał on też poliptyk wzorowany na gotyckim, a rok później zaprojektował witraże^[7].

Przed kościołem znajduje się kolumna z figurą Matki Boskiej Niepokalanej z 1886 roku^[3].

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Wnętrze kościoła w latach 30. XX w.
• Wnętrze kościoła w latach 10. XXI w.. gpr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-19)].
• Wnętrze kościoła w 2021 roku
• Archiwalne widoki kościoła w bibliotece Polona
• Audycja „Mój Poznań, moja Wielkopolska - Tajemniczy Poznań” w serwisie YouTube, Ratajska Telewizja Kablowa