Jerzy Broszkiewicz

Ten artykuł dotyczy pisarza. Zobacz też: Jerzy Broszkiewicz – podpułkownik, działacz kombatancki.

Jerzy Broszkiewicz

Zdjęcie około 1948
Data i miejsce urodzenia	6 czerwca 1922 Lwów
Data i miejsce śmierci	4 października 1993 Kraków
Narodowość	polska
Język	polski
Dziedzina sztuki	powieść, dramat, fantastyka naukowa
Ważne dzieła
Wielka, większa i największa Długi deszczowy tydzień
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jerzy Broszkiewicz (ur. 6 czerwca 1922 we Lwowie, zm. 4 października 1993 w Krakowie^[1]) – polski prozaik, dramatopisarz, eseista i publicysta oraz autor fantastyki naukowej.

Życiorys

W roku 1940, po ukończeniu szkoły średniej i szkoły muzycznej, wstąpił do Akademii Muzycznej we Lwowie. W czasie okupacji niemieckiej Lwowa (1941–1944) był karmicielem wszy w Instytucie Badań nad Tyfusem Plamistym i Wirusami profesora Rudolfa Weigla. W 1944 roku przeniósł się do Krakowa. W roku 1945 rzucił studia muzyczne i zajął się wyłącznie pracą literacką.

W latach 1945–1947 współpracował z redakcją tygodnika „Odrodzenie” i czasopisma „Teatr”. W latach 1947–1948 współredagował czasopismo „Ruch Muzyczny”, później w latach 1948-51 był redaktorem miesięcznika „Muzyka”^[2]. Był długoletnim kierownikiem literackim Teatru Ludowego w Nowej Hucie. W 1953 wstąpił do PZPR, w tym samym roku został członkiem redakcji „Przeglądu Kulturalnego”.

Twórczość

Jego twórczość literacka była różnorodna. Debiutował w 1945 r. opowiadaniem Monika zamieszczonym w tygodniku „Odrodzenie”. Debiutem książkowym stała się powieść o getcie Oczekiwanie, za którą otrzymał Nagrodę Ziemi Krakowskiej.

Kolejną książką była powieść o Fryderyku Chopinie Kształt miłości, za którą otrzymał Nagrodę Państwową II stopnia, zaś w 1971 powieść Długo i szczęśliwie została laureatką nagrody CRZZ.

Autor powieści dla młodzieży pisanych w latach 60. i 70., z których wiele zalicza się do powieści fantastycznonaukowych.

Oprócz tego pisał również dramaty (spod jego pióra wyszło ponad 20 sztuk teatralnych, telewizyjnych i radiowych), zbiory felietonów, scenariusze telewizyjne i filmowe oraz publikacje o muzyce. Niektóre z jego sztuk realizowano w Europie, Meksyku, Nowej Zelandii i USA. Utwory Broszkiewicza przełożono na dziewiętnaście języków, a łączny nakład jego powieści przekroczył liczbę miliona egzemplarzy.

Zmarł w Krakowie, pochowany w Alei Zasłużonych cmentarza Rakowickiego (kwatera LXIX pas B-2-2)^[3].

Powieści dla młodzieży

• Opowieść olimpijska (1948)
• Opowieść o Chopinie (1950; adaptacja Kształtu miłości)
• Jacek Kula (1952)
• Emil! Emil! (1954)
• Wielka, większa i największa (Nasza Księgarnia 1960; lektura do klasy piątej za PRL-u; na jej postawie nakręcono film fabularny)
• Ci z Dziesiątego Tysiąca (Nasza Księgarnia 1962; fantastyka naukowa)
• Oko Centaura (Nasza Księgarnia 1964; fantastyka naukowa; dalszy ciąg Tych z Dziesiątego Tysiąca)
• Długi deszczowy tydzień (Nasza Księgarnia 1966; dalszy ciąg Wielkiej, większej i największej; ukazała się w kolekcji Biblioteka młodych)
• Kluska, Kefir i Tutejszy (Nasza Księgarnia 1967)
• Mój księżycowy pech (fantastyka naukowa; Nasza Księgarnia 1970 w serii Klub Siedmiu Przygód i Nasza Księgarnia 1976 w kolekcji Biblioteka młodych)
• Mister Di (Nasza Księgarnia 1972)
• Samotny podróżny (1973; dała podstawę do serialu Kopernik z Andrzejem Kopiczyńskim; 19 lutego 1973 wypadało 500-lecie urodzin astronoma)
• Bracia Koszmarek, magister i ja (1980)

Inne powieści

• Oczekiwanie (1948)
• Kształt miłości (1950 albo 1951; na jej podstawie powstał film fabularny Młodość Chopina)
• Imiona władzy (1957)
• Długo i szczęśliwie (1970)
• Dziesięć rozdziałów (1971–1974)
• Doktor Twardowski (1977–1979)

Dramaty

• Imiona władzy (1957),
• Jonasz i błazen (1958)
• Dwie przygody Lemuela Gulliwera
• Dziejowa rola Pigwy (1960)
• Skandal w Hellbergu (1961)
• Głupiec i inni
• Koniec księgi VI

Publicystyka

• Pożegnanie z katechizmem. Biblioteka Postępowego Wychowania t. III, Warszawa: Iskry 1958.

Życie prywatne

W Krakowie mieszkał w dzielnicy Krowodrza. Był mężem dr hab. Ewy (1920–2000), córki Antoniego Łomnickiego, która była lekarzem psychiatrą^[4][5][6], ojcem – Ireny Iki (1954–2021), matematyka, która była związana z Piotrem Fersterem – dyrektorem Piwnicy pod Baranami.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1975)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)^[7]
• Warszawski Krzyż Powstańczy^[8]
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)^[9]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[10]
• Order Uśmiechu^[11]

Nagrody

• 1948 – Nagroda Ziemi Krakowskiej – za powieść Oczekiwanie

• 1951 – Nagroda Państwowa II stopnia w dziale Literatury i Sztuki – za powieść Kształt miłości
• 1960 – Nagroda Artystyczna Nowej Huty – za działalność teatralno-dramatyczną
• 1961 – II Nagroda w Konkursie Dramaturgicznym miasta Krakowa – za sztukę Skandal w Hellbergu
• 1962 – II Nagroda w Konkursie Dramaturgicznym WRN w Bydgoszczy – za sztukę Niepokój przed podróżą
• 1964 – I Nagroda w Konkursie na widowisko telewizyjne o tematyce współczesnej – za sztukę Ta wieś, Mogiła
• 1965 – Złoty Ekran za rok 1964 – za sztukę Ta wieś Mogiła
• 1968 – Nagroda Città di Caorle – za książkę dla młodzieży Kluska, Kefir i Tutejszy
• 1971 – Nagroda Centralnej Rady Związków Zawodowych – za powieść Długo i szczęśliwie
• 1974 – Nagroda Prezesa Rady Ministrów – za twórczość dla dzieci i młodzieży
• 1979 – Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia w dziedzinie literatury z okazji 35-lecia PRL – za całokształt twórczości
• 1982 – Nagroda Państwowa I stopnia za całokształt twórczości literackiej
• 1984 – Nagroda miasta Krakowa

Przypisy

Bibliografia

• Kto jest kim w Polsce 1984, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 92, ISBN 83-223-2073-6 .
• Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 131
• AndrzejA. Niewiadomski AndrzejA., AntoniA. Smuszkiewicz AntoniA., Leksykon polskiej literatury fantastycznonaukowej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1990, ISBN 83-210-0892-5 .brak strony (książka)