Krośniewice
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa. |
miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
Urząd Miejski w Krośniewicach | |||
| |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | kutnowski | ||
Gmina | Krośniewice | ||
Prawa miejskie | 1442-1870 i od 1926 | ||
Burmistrz | Katarzyna Erdman | ||
Powierzchnia | 4,18[1] km² | ||
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość | |||
Strefa numeracyjna | 24 | ||
Kod pocztowy | 99-340 | ||
Tablice rejestracyjne | EKU | ||
Położenie na mapie gminy Krośniewice | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa łódzkiego | |||
Położenie na mapie powiatu kutnowskiego | |||
52°15′13″N 19°10′12″E/52,253611 19,170000 | |||
TERC (TERYT) | 1002044 | ||
SIMC | 0969095 | ||
Urząd miejski ul. Poznańska 599-340 Krośniewice | |||
| |||
| |||
Strona internetowa |
Krośniewice – miasto w Polsce położone w województwie łódzkim, w powiecie kutnowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krośniewice. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa płockiego.
Miasto Krośniewice leży w północno-zachodniej części województwa łódzkiego, 15 km na zachód od stolicy powiatu – Kutna. Stanowi punkt końcowy drogi wojewódzkiej nr 581 z Gostynina.
Krośniewice leżą w historycznej ziemi łęczyckiej[2]. Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1452 roku położone było w XVI wieku w województwie łęczyckim[3].
Dawniej Krośniewice były znane z długich zatorów[4][5] spowodowanych skrzyżowaniem ówczesnych dwóch głównych dróg krajowych – nr 1 (część trasy E75) i nr 2 (część trasy E30). Sytuacja uległa częściowej zmianie po oddaniu do użytku autostrady A2 z Konina do Strykowa pod Łodzią. Ostatecznie problem rozwiązano 16 grudnia 2009 roku, oddając do użytku obwodnicę miasta[6] i wyprowadzając drogi nr 91 oraz nr 92 poza Krośniewice. Przebieg nowej trasy spotkał się z krytyką mieszkańców[4] oraz władz miejskich[7].
Historia
Pierwsza wzmiankach o Krośniewicach jako wsi pochodzi z 1355 roku, o miejscowej parafii zaś z 1388. Dokładna data nadania praw miejskich nie jest znana, nastąpiło to przed 1420. Od momentu powstania do 1945 miejscowość w rękach prywatnych – należała do rodów: Awdańców, Szczawińskich, Włostowskich, Gomolińskich, Opackich i Rembielińskich. Miasto znajdowało się w kluczu dóbr ziemskich z siedzibą w sąsiednim Błoniu, obecnie częściowo dzielnicy miasta, znane głównie jako ośrodek lokalnego rzemiosła.
W 1564 po raz pierwszy wymieniani są tu Żydzi, a przed 1576 znaczną część miejskiej zabudowy strawił pożar. 27 marca 1775 kolejny właściciel Karol Saryusz Gomoliński otrzymuje od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywilej dla Krośniewic zezwalający na targi tygodniowe w poniedziałek. W 1793 miasto zajęte przez Prusy, później w Królestwie Kongresowym.
W 1870 roku Krośniewice straciły prawa miejskie i zostały siedzibą gminy, które odzyskały w 1926 r.
W 1906 roku na terenie Krośniewic i okolic zawiązała się parafia mariawicka, ściśle związana z duszpasterską działalnością o. Jana Marii Michała Kowalskiego (w latach 1905–1906 proboszcza w Starej Sobótce) i o. Czesława Marii Polikarpa Kahla, który był wikariuszem w Krośniewicach. Mariawici związani byli z prężnym ośrodkiem w Nowej Sobótce, w późniejszych latach w nieodległym Kajewie wybudowali własny kościół i ochronkę dla dzieci.
W 1915 wybudowano w Krośniewicach kolejkę wąskotorową rozbudowaną w okresie późniejszym – do dziś istnieje tu stacja i siedziba Krośniewickich Kolei Dojazdowych. Obecnie w mieście działa także przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum.
W czasie kampanii wrześniowej stacjonował tu III/3 dywizjon myśliwski
16 września 1939 Krośniewice zajęły wojska niemieckie. W tym samym roku miasto włączono do Rzeszy Niemieckiej. 10 maja 1940 administracja niemiecka utworzyła w Krośniewicach getto o powierzchni zaledwie 1 ha, na terenie którego stłoczono ponad 1100 Żydów z miasta i okolic. 15 października 1942 getto zostało zlikwidowane, a wszystkich jego mieszkańców wywieziono do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i wymordowano. W 1943 administracja niemiecka zgermanizowała nazwę miasta do formy Kroßwitz.
W czasach Polski Ludowej, od początku lat 60.[8] do połowy lat 80. w mieście krzyżowały się dwie główne drogi międzynarodowe: E8 relacji Świecko – Poznań – Warszawa – Terespol i E16 relacji Trójmiasto – Toruń – Łódź – Cieszyn[9].
Zabytki
- muzeum im. Jerzego Dunina-Borkowskiego w dawnym klasycystycznym zajeździe, pierwszym murowanym budynku miasta, państwowe muzeum od 1978;
- zespół pałacowo-parkowy Rembielińskich, 2 poł. XIX wieku;
- pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego z 1814 roku;
- kościół parafialny w stylu neogotyckim, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1866–1872)[10];
- synagoga w Krośniewicach, 1 poł. XIX wieku;
- budynek rządcówki (2 poł. XIX w.) – miejsce urodzin gen. broni Władysława Andersa[11]
Demografia
Dane z 31.12.2019 roku[12]
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 4322 | 100 | 2285 | 52,9 | 2037 | 47,1 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1046,7 |
- Piramida wieku mieszkańców Krośniewic w 2014 roku[13].
Wspólnoty wyznaniowe
- Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”:
- zbór w Krośniewicach[14]
- Kościół rzymskokatolicki:
Osoby związane z miejscowością
Zobacz też
- Krośniewice (stacja kolejowa)
- Linia kolejowa Boniewo – Krośniewice
- Linia kolejowa Krośniewice – Ostrowy Wąskotorowe
- Linia kolejowa Krośniewice – Ozorków Centralny
- Cmentarz żydowski w Krośniewicach
Przypisy
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
- ↑ Jan Józefecki, Piotr Stasiak: Krośniewice. Dzieje Miasta i okolicy (1397-1945) – fragmenty. krosniewice.pl. [dostęp 2020-08-15]. (pol.).
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 181.
- ↑ a b Michał Frąk: W tym miasteczku nie chcą obwodnicy. „Dla nas to będzie koniec”. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. 2015-03-25. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
- ↑ Dariusz Koźlenko: Życie w cieniu autostrady. [w:] Polityka [on-line]. 2013-04-02. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
- ↑ Dorota Grąbczewska: Krośniewice: Obwodnicą wreszcie można jechać. Gazeta Krakowska, 2009-12-16. [dostęp 2017-06-26]. (pol.).
- ↑ Dorota Grąbczewska: Kto wymyślił taką obwodnicę Krośniewic. [w:] Dziennik Łódzki [on-line]. 2009-09-01. [dostęp 2019-04-13]. (pol.).
- ↑ Mapa samochodowa Polski 1:1 000 000, Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1962 .
- ↑ Samochodowy atlas Polski 1:500 000. Wyd. V. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1979, s. 74. ISBN 83-7000-017-7.
- ↑ Krośniewice. [w:] Strona Diecezji Łowickiej [on-line]. [dostęp 2017-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)].
- ↑ Krośniewice – Andersówka. tpzk.eu. [dostęp 2023-07-27].
- ↑ Krośniewice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-12-20] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Krośniewice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Kościół Chrześcijański „Jezus Żyje”. kchjz.pl. [dostęp 2022-08-23].
- ↑ Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Krośniewicach. diecezja.lowicz.pl. [dostęp 2022-08-23].
Linki zewnętrzne
- Muzeum im. Jerzego Dunin Borkowskiego
- Krośniewice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 705 .
- Google, Widok ulicy. [online], Mapy Google, wrzesień 2012 [dostęp 2020-05-24] . – widok na skrzyżowanie dawnych dróg nr 1 i 2 w Krośniewicach.
- p
- d
- e
Miasta na prawach powiatu | |
---|---|
Miasta powiatowe | |
Miasta gminne |
|
- p
- d
- e
Siedziba gminy: Krośniewice
Miasto |
|
---|---|
Wsie |
|
Kolonie |
|
Osady | |
Części wsi |
|
- p
- d
- e
Miasta | |
---|---|
Gminy miejskie | |
Gminy miejsko-wiejskie |
|
Gminy wiejskie |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Kutno
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta | |
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
- VIAF: 243256422