Miedzna

Ten artykuł dotyczy wsi w województwie mazowieckim. Zobacz też: Miedzna (struga).

Miedzna

wieś

Kościół parafialny w Miedznie

Państwo

Polska

Województwo

mazowieckie

Powiat

węgrowski

Gmina

Miedzna

Liczba ludności (2011)

1241^[2]^[3]

Strefa numeracyjna

Kod pocztowy

07-106^[4]

Tablice rejestracyjne

WWE

SIMC

0681224^[5]

Położenie na mapie gminy Miedzna

Położenie na mapie Polski

Położenie na mapie województwa mazowieckiego

Położenie na mapie powiatu węgrowskiego

52°28′03″N 22°05′23″E/52,467500 22,089722^[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

Miedzna – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Miedzna^[5]^[6], nad rzeką Miedzanką. Siedziba gminy Miedzna.

Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską w 1470 roku, zdegradowana po 1500 roku. Ponowna lokacja miasta na prawie magdeburskim nastąpiła w 1531 roku^[7], degradacja w 1869 roku^[8].

Położenie

Miasto prywatne Miedzna vel Międzylesie w XVI wieku położone było w ziemi drohickiej województwa podlaskiego^[7].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Miedzna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Pod względem historycznym Miedzna położona jest na Podlasiu^[9], w ziemi drohickiej^[10].

Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski wieś znajduje się na Wysoczyźnie Siedleckiej^[11].

Nazwa

Nazwa Miedzna najprawdopodobniej pochodzi od słów mied, miedza, oznaczających „kraj, krawędź, granicę”. Jej pierwotna nazwa – Międzylesie, związana jest z lokacją miejscowości na skraju lasów^[9], które stanowiąc odnogę Puszczy Białej wychodziły na południe, za linię Bugu^[10].

Historia

Miedzna pojawiła się w źródłach po raz pierwszy w 1441 roku. Pierwszymi właścicielami miejscowości i okolicznych wsi byli Karscy. Po nich dobra miedzeńskie przejęli Wodyńscy, następnie Butlerowie i Kuczyńscy^[12]. Miedzna już wówczas była wsią parafialną^[10]. Świątynia katolicka istniała tu w 1470 roku i została ufundowana przez Wodyńskich. Kościół nosił tytuł Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie^[9].

W 1522 roku Jan Wodyński, ówczesny dziedzic dóbr międzyleskich, otrzymał od Zygmunta Starego przywilej lokacji miasta. Wznowienie przywileju nastąpiło w 1531 roku. Wówczas na gruntach wsi Międzylesie w pobliżu grodziska założono miasto na prawie magdeburskim z prawem wzniesienia ratusza i kamer. Od połowy XVI wieku Jan Wodyński przeszedł na kalwinizm. Miedzna wówczas stała się silnym ośrodkiem protestantyzmu. Parafią kierowali ministrowie protestanccy. Stan taki trwał do XVII wieku. W 1580 roku miasto liczyło 600 mieszkańców. W tym okresie funkcjonowały jeszcze dwie nazwy miasta: Międzylesie i Miedzna. W sierpniu 1576 roku Miedznę odwiedzić Stefan Batory, który podróżując z Tyńca do Warszawy zdecydował się na krótki postój^[10]. Po Unii brzeskiej w 1596 roku istniała tu również cerkiew prawosławna^[13].

W 1631 roku została wydana uchwała sejmowa na mocy której w Miedźnie miały odbywać się sądy ziemskie dla obywateli ziemi drohickiej mieszkających po lewej stronie Bugu. Uchwałę te potwierdziła Konstytucja z 1673 roku. Około 1638 roku Miedzna przechodzi w ręce Butlerów^[10]. Miasto posiadało w 1673 roku podkomorzyna koronna Konstancja Butlerowa^[14]. W drugiej połowie XVII wieku w wyniku wojen szwedzkich nastąpił regres miasta^[10].

W miejscowości w 1867 urodził się Jan Szmurło – polski lekarz, profesor otorynolaryngologii i filozof medycyny.

Zabytki

Kościół parafialny wzniesiony w latach 1887–1889 w stylu neogotyckim, siedziba parafii Zwiastowania NMP,
zajazd z 2 połowy XVIII wieku, przebudowany w XIX i XX wieku,
ruiny dworu obronnego otoczonego fosą z przełomu XVI/XVII wieku, w miejscu starszego grodziska.
Kaplica Objawienia w Miedznie – późnobarokowa, zbudowana na początku XIX w. na miejscu lepianki młynarskiej związanej tradycją z początkiem kultu Matki Bożej Miedzeńskiej. Jest to obiekt murowany, otynkowany, na planie sześcioboku, dwukondygnacyjny, malowniczo wkomponowany w grupę starych lip. W górnej kondygnacji znajdują się półkoliście zamknięte wnęki, w których umieszczono barokowe rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego, św. Jana Nepomucena i św. Antoniego Padewskiego. Narożniki kaplicy osłaniają gładkie pilastry, a ściany wieńczy bogato profilowany gzyms. Całość nakryta jest sześciopołaciowym dachem namiotowym zakończonym latarnią (w czasie remontu dachu w 1997 r. zakryta) i baniastym hełmem. Wewnątrz na uwagę zasługują dwa płótna pochodzące z początku XIX w. przedstawiające Matkę Boską z Dzieciątkiem i Chrystusa Błogosławiącego.

Zobacz też

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 79662
↑ Wieś Miedzna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-31] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 775 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑ ^a ^b Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 96.
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50–51.
↑ ^a ^b ^c Historia parafii, [w:] Sanktuarium Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych w Miedznej, www.sanktuarium-miedzna.pl (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Miedzna, [w:] Strona Rodziny Butlerów, butler.it2.pl (pol.).
↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
↑ LechL. Niepiekło LechL., Parafia Miedzna i jej mieszkańcy, 2021, ISBN 978-83-950904-2-4 .
↑ fotopolska.eu - Polska na fotografii [online], eu/1460,artykul.html [dostęp 2024-04-24] .
↑ Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny: struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 121.

Linki zewnętrzne

Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Miedzna

Miedzna 1 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 334 .

Gmina Miedzna

Siedziba gminy: Miedzna

Wsie	Glina Miedzna Międzyleś Orzeszówka Poszewka Rostki Tchórzowa Ugoszcz Warchoły Wola Orzeszowska Wrotnów Wrzoski Zuzułka Żeleźniki
Integralne części wsi	Karpiny Kolonia Podchojce Syberia Tchórzowa-Gajówka

Powiat węgrowski (1867–1975)

Siedziba powiatu – Węgrów

Przynależność wojewódzka	gubernia siedlecka (1867-1912) gubernia łomżyńska (1912-1915) woj. lubelskie (II RP) (1919-39) woj. warszawskie (II RP) (1939) woj. warszawskie (1945-75)
Miasta	Kamieńczyk (do 1870) Liw (do 1870) Łochów (od 1969) Miedzna (do 1870) Węgrów
Gminy wiejskie (1867-1954 i 1973-75)	Borze (do 1954) Czarnogłów (do 1939 →) Grębków Jaczew (do 1952) Kamieńczyk (1870-89 →) Korytnica Liw (od 1973) Łochów Łojki (do 1874) Miedzna Ossówno (do 1954) Płatkownica (do 18??) Prostyń (do 1954) Ruchna (do 1954) Sadowne Sinołęka (do 1954) Stara Wieś (do 1954) Stoczek Trawy (1952-54) Wierzbno (od 1973) Wyszków (do 1954)
Gromady (1954-72)	Bojmie (1954-55 →) Borzychy (1954-56) Budziska (1954-57) Czerwonka-Kolonia (1954-61) Grębków (1954-72) Groszki Nowe (1954-57 →) Gwizdały (1954-56 →) Huta Gruszczyno (1954-59) Jartypory (1954-59) Jerzyska (1954-59) Kamionna (1954-72) Karczewiec (1954-59) Kąty (1954-72) Kołodziąż (1954-68) Kopcie (1954-72) Korytnica (1954-72) Lipki Stare (1954-59) Liw (1954-72) Łochów (1954-72) Miedzna (1954-72) Międzyleś (1954-68) Morzyczyn Włościański (1954-59) Mrozowa Wola (1954-59) Ogrodniki (1954-61) Ossówno (1954-59) Ostrówek (1954-72) Paplin (1956-68) Pniewnik (1954-59) Poszewka (1954-59) Prostyń (1954-72) Roguszyn (1954-72) Ruchna (1954-72) Sadowne (1954-72) Starawieś (1954-72) Stoczek (1954-72) Trawy (1954-72) Turna (1954-59) Ugoszcz (1954-59) Wierzbno (1954-72) Wrotnów (1954-72) Wyszków (1954-72) Zarzetka (1954-61) Żelazów (1954-61)

Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Adamów (1539–1870)
Aleksandrów Łódzki (1822–1870, od 1924)
Andrzejewo (1528–1870)
Annopol (1761–1870, od 1996)
Babiak (1815–1870)
Bakałarzewo (1570–1870)
Balwierzyszki (1520–1870)
Baranów (1544–1870)
Bełchatów (1737–1870, od 1925)
Bełżyce (1417–1870, od 1958)
Będków (1453–1870)
Biała Rawska (1498–1510, 1521–1870, od 1925)
Białaczów (1456–1674, 1787–1870, od 2024)
Białobrzegi (1540–1870, od 1958)
Bielawy (1403–1870)
Bielsk (1373–1870)
Bieżuń (1406–1674, 1767–1870, od 1994)
Biskupice (1450–1870)
Bobrowniki (1403–1870, od 2024)
Bobrowniki (1485–1870)
Bodzanów (1351–1870, od 2023)
Bodzentyn (1355–1870, od 1994)
Bogoria (1616–1870, od 2024)
Bolesławiec (1266–1870, od 2024)
Bolimów (1370–1870, od 2022)
Brdów (1436–1870)
Brok (1501–1870, od 1922)
Brudzew (1458–1870)
Burzenin (1378–1870)
Busko-Zdrój (1287–1870, od 1916)
Bychawa (1537–1870, od 1958)
Cegłów (1621–1870, od 2022)
Chocz (1382–1870, od 2015)
Chodecz (1442–1812, 1822–1870, od 1921)
Chodel (1517–1824, 1838–1870)
Chorzele (1542–1870, od 1919)
Ciechanowiec Nowe Miasto (1580–1795, 1807–1870, 1938→***)
Ciepielów (1548–1870, od 2024)
Czeladź (1242–1870, od 1915)
Czemierniki (1509–1870, od 2024)
Czersk (1350–1870)
Czerwińsk nad Wisłą (1373–1870, od 2020)
Czyżew (1738–1870, od 2011)
Ćmielów (1505–1870, od 1962)
Daleszyce (1569–1870, od 2007)
Dąbrowice (1455–1870, od 2023)
Denków (1564–1870, 1954→***)
Dobra (1392–1870, od 1919)
Dobrzyń nad Drwęcą (1789–1870, 1919–1950→*)
Drobin (1511–1870, od 1994)
Drzewica (1429–1870, od 1987)
Działoszyn (1412–1870, od 1994)
Filipów (1570–1870)
Firlej (1557–1870)
Frampol (1738–1870, od 1993)
Gielniów (1455–1870, od 2024)
Gliniany (1595–1870)
Głowaczów (1445–1870, od 2024)
Głowno (1427–1870, od 1925)
Głusk (1688–1870, 1989→***)
Gniewoszów (1693–1870)
Golina (1330–1870, od 1921)
Goraj (1405–1870, od 2021)
Gorzków-Osada (1689–1870)
Goszczyn (1386–1870)
Gowarczów (1430–1870, od 2024)
Góra Kalwaria # (1670–1883, od 1916)
Grabowiec (1601–1870)
Grabowiec (1418–1870)
Grabów (1372–1690, 1800–1870, od 2024)
Grajewo (1540–1870, od 1919)
Granica (1735–1870, 1965→****)
Grocholice (1485–1870, 1977→***)
Grodzisk Mazowiecki (1522–1870, od 1916)
Grzegorzew (1435–1870)
Horodło (1432–1870)
Horodyszcze (1558–1870)
Iłów (1506–1870)
Iłża (1239–1870, 1916–1919, od 1925)
Inowłódz (1350–1870, od 2024)
Iwaniska (1403–1870, od 2022)
Iwanowice (1460–1870)
Izbica (1750–1870, od 2022)
Izbica Kujawska (1394–1870, od 1973)
Jadów (1823–1870, od 2023)
Janowiec (1537–1870)
Janowo (1421–1870)
Janów (1696–1870)
Janów Podlaski (1465–1870, 1919–1940, 1944–1946)
Jarczów (1775–1870)
Jastrząb (1422–1870, od 2023)
Jedlińsk (1530–1870)
Jeziorzany (Łysobyki) (1498–1870)
Jeżów (1334–1870, od 2023)
Jędrzejów (1271–1870, od 1916)
Józefów (1725–1870, od 1988)
Józefów nad Wisłą (1687–1870, od 2018)
Kamieńczyk (1428–1870)
Kamieńsk (1374–1870, od 1994)
Kamionka (1469–1870, od 2021)
Karczew (1548–1870, od 1959)
Kazanów (1566–1870)
Kazimierz (1288–1870)
Kazimierz Biskupi (1287–1870)
Kazimierz Dolny (1348–1870, od 1927)
Kiernozia (1523–1579, 1784–1870, od 2024)
Kikół (1791–1870, od 2024)
Kleczew (1366–1870, od 1919)
Klimontów (1604–1870, od 2020)
Klwów (1413–1870)
Kłobuck (1339–1870, od 1919)
Kłodawa (1383–1870, od 1925)
Kock (1417–1870, od 1919)
Kodeń (1511–1870)
Kołbiel (1532–1870)
Komarów-Osada (1748–1870)
Koniecpol (1403–1870, od 1927)
Konstantynów (1729–1870)
Konstantynów Łódzki (1830–1870, od 1924)
Końskowola (1532–1870)
Koprzywnica (1262–1870, od 2001)
Kosów Lacki (1723–1870, od 2000)
Koszyce (1374–1870, od 2019)
Kowal (1339–1870, od 1919)
Koziegłowy (1472–1870, od 1950)
Koźminek (1369–1870, od 2021)
Krasnobród (1576–1870, od 1994)
Krasnosielc (1824–1870)
Kromołów (1388–1870, 1977→***)
Krośniewice (1452–1870, od 1926)
Kryłów (1523–1870)
Krzepice (1357–1870, od 1915)
Krzeszów (1641–1870)
Książ Wielki (1372–1870, od 2023)
Kuczbork-Osada (1384–1870)
Kunów (1467–1870, od 1990)
Kurów (1442–1870)
Kurozwęki (1347–1870)
Kurzelów (1285–1870)
Lasocin (1547–1870)
Latowicz (1423–1870, od 2023)
Lądek (1269–1870)
Lelów (1314–1870)
Lipsk (1580–1870, od 1983)
Lipsko (1613–1870, od 1958)
Liw (1421–1870)
Lubień Kujawski (1489–1870, od 1919)
Lubraniec (1509–1870, od 1919)
Ludwinów (1719–1870)
Lutomiersk (1274–1870, od 2022)
Lututów (1406–1720, 1843–1870, od 2020)
Łagów (1375–1870, od 2018)
Łaskarzew (1418–1870, od 1969)
Łaszczów (1549–1870, od 2010)
Łomazy (1566–1870)
Łosice (1505–1870, od 1919)
Łoździeje (1597–1870, od 1946)
Maciejowice (1507–1870, od 2024)
Magnuszew (1377–1576, 1776–1870, od 2024)
Małogoszcz (1408–1870, od 1996)
Markuszów (1330–1870)
Michów (1531–1870)
Miedzna (1470–1870)
Modliborzyce (1642–1870, od 2014)
Modrzejów (1706–1870, 1915→***)
Mogielnica (1317–1870, od 1916)
Mokobody (1496–1870)
Mordy (1488–1870, od 1919)
Mrzygłód (1412–1870, 1915–1919; 1983→***)
Mstów (1278–1870)
Myszyniec (1791–1870, od 1993)
Nadarzyn (1453–1870)
Nowa Brzeźnica (1287–1870)
Nowa Słupia (1351–1870, od 2019)
Nowe Brzesko (1279–1870, od 2011)
Nowe Miasto (1420–1870, od 2022)
Nowe Miasto nad Pilicą (1400–1870, od 1916)
Nowogród (1427–1870, od 1927)
Nowy Korczyn (1258–1870, 1916–1919, od 2019)
Nur (1416–1870)
Odrzywół (1418–1870, od 2024)
Ogrodzieniec (1386–1870, od 1973)
Okuniew (1538–1870)
Oleśnica (1470–1870, od 2019)
Olita (1581–1870, od 1977)
Olsztyn (1488–1870, od 2022)
Opatowiec (1271–1870, od 2019)
Opatówek (1338–1870, od 2017)
Opole Lubelskie (1418–1870, od 1957)
Orchówek (1506-XVIII, 1775–1870)
Osieck (1558–1870, od 2024)
Osiek (1430–1870, od 1994)
Osięciny (1824–1870)
Osmolin (1462–1870)
Ostrów Lubelski (1548–1870, od 1919)
Ożarów (1569–1870, od 1988)
Pacanów (1265–1870, od 2019)
Pajęczno (1276–1870, od 1958)
Parysów (1538–1870)
Parzęczew (1421–1870, od 2024)
Pawłów (1470–1870)
Piaseczno (1429–1870, od 1916)
Piaski (1456–1870, od 1993)
Piątek (1339–1870, od 2020)
Pierzchnica (1370–1870, od 2019)
Pilica (1394–1870, od 1994)
Pilwiszki (1536–1870)
Piotrków Kujawski (1738–1870, od 1998)
Piszczac (1530–1870, od 2024)
Pławno (1544–1870)
Poddębice (1400–1673, 1822–1870, od 1934)
Połaniec (1264–1870, od 1980)
Poniemuń (1763–1825, 1836–1870, 1931→***)
Praszka (1392–1870, od 1919)
Proszowice (1358–1870, od 1923)
Przedecz (1363–1870, od 1919)
Przerośl (1576–1870)
Przybyszew (1396–1870)
Przyrów (1369–1870, od 2024)
Przysucha (1710–1870, od 1958)
Przytyk (1333–1870, od 2024)
Puchaczów (1527–1870)
Pyzdry (1257–1870, od 1919)
Raciąż (1425–1870, od 1922)
Raciążek (1317–1870)
Raczki (1703–1870)
Radoszyce (1370–1870, 1915–1919, od 2018)
Radzanów (1400–1870)
Radziejów (1252–1870, od 1919)
Radziłów (1466–1870)
Rajgród (1566–1870, od 1924)
Raków (1569–1870)
Rejowiec (1547–1870, od 2017)
Rossosz (1584–1870)
Rozprza (1272–1870, od 2023)
Różan (1378–1870, od 1919)
Rychwał (1458–1870, od 1921)
Ryczywół (1369–1870)
Rzgów (1502–1870, 1915–1919, od 2006)
Sapieżyszki (1825–1870)
Sarnaki (1754–1870)
Sawin (1492–1870)
Secemin (1395–1870)
Sereje (1511–1870)
Serock (1417–1870, od 1923)
Serokomla (1537–1870)
Sieciechów (1370–1870)
Siennica (1526–1870, od 2024)
Sienno (1421–1870, od 2024)
Siewierz (1304–1870, od 1962)
Simno (1626–1870, od 1956)
Skalbmierz (1342–1870, od 1927)
Skała (1262–1870, od 1987)
Skaryszew (1264–1870, od 1922)
Skępe (1445–1870, od 1997)
Skrzynno (1308–1870)
Skulsk (1384–1504, 1566–1662, 1793–1870)
Sławatycze (1577–1870)
Sławków (1286–1870, 1958–1977→**, od 1984)
Słomniki (1358–1870, od 1917)
Służewo (1339–1870)
Sobków (1563–1870)
Sobota (1393–1870)
Sochocin (1385–1870, od 2021)
Sokoły (1827–1870, 1919–1950)
Solec nad Wisłą (1370–1870, 1916–1919, od 2021)
Sompolno (1477–1870, od 1973)
Sopoćkinie (1560–1870)
Stanisławów (1523–1870)
Staw (1405–1870)
Stawiski (1702–1871, od 1915)
Stawiszyn (1291–1870, od 1915)
Sterdyń (1737–1870)
Stężyca (1330–1870)
Stoczek Łukowski (1540–1870, od 1919)
Stopnica (1362–1870, 1916–1919, od 2015)
Stryków (1394–1870, od 1923)
Sudargi (1724–1870)
Sulejów (1296–1870, od 1927)
Szadek (1295–1870, od 1919)
Szczekociny (1470–1870, od 1923)
Szczerców (1364–1870)
Szreńsk (1383–1870)
Szydłów (1329–1870, od 2019)
Ślesin (1358–1579, 1618–1870, od 1921)
Śniadowo (1775–1870)
Tarczyn (1353–1870, od 2003)
Tarłów (1550–1870)
Tarnogóra (1548–1870)
Tarnogród (1567–1870, 1915–1919, od 1987)
Tuliszków (1458–1870, od 1919)
Turobin (1420–1870, od 2024)
Tuszyn (1416–1870, od 1924)
Tyszowce (1419–1870, od 2000)
Uchanie (1484–1870)
Ujazd (1428–1870, od 2023)
Uniejów (1331–1870, od 1919)
Urzędów (1405–1870, od 2016)
Waśniów (1351–1870)
Wąchock (1454–1870, od 1994)
Wąsosz (1436–1870)
Wąwolnica (1346–1870)
Widawa (1388–1870)
Wieniawa (1768–1870, 1916→***)
Wieruszów (1368–1870, od 1919)
Wierzbica (1469–1870)
Wierzbnik (1624–1870, 1916–1939→*)
Wilczyn (1458–1478, 1485–1870)
Wiskitki (1595–1870, 1916–1919, od 2021)
Wisznice (1579–1870)
Wisztyniec (1570–1870)
Wiślica (1345–1870, od 2018)
Wizna (1435–1870)
Wiżajny (1620–1870)
Władysławów (1727–1870, 1919–1934)
Włodowice (1386–1870, od 2023)
Włoszczowa (1539–1870, od 1916)
Wodzisław (1366–1870, od 2021)
Wohyń (1519–1870)
Wojsławice (1445–1870)
Wolanów (1773–1870)
Wolbórz (1273–1870, od 2011)
Wolbrom (1321–1870, od 1930)
Wysokie Mazowieckie (1503–1870, od 1919)
Wyszków (1502–1870, od 1919)
Wyśmierzyce (1338–1870, od 1922)
Zagórów (1407–1870, od 1919)
Zaklików (1565–1870, od 2014)
Zambrów (1430–1870, od 1919)
Zawichost # (1255–1888, od 1926)
Złoczew (1605–1870, od 1919)
Zwoleń (1425–1870, 1915–1919, od 1925)
Żarki (1382–1870, od 1949)
Żarnowiec (1340–1870)
Żarnów (1360–1577, 1655–1662, 1786–1870, od 2024)
Żółkiewka (1702–1870)
Żuromin (1767–1870, od 1925)
Żychlin (1397–1870, od 1924)

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).